Leerlijnen en modules GB
In de opleiding wordt gewerkt met ervaringsgericht leren: jouw levens- en werkervaring vormt een belangrijk inbreng. Dit ervaringsgericht leren krijgt vorm in praktijkgerichte en theoretische modules, die in een aantal leerlijnen zijn ondergebracht. Hieronder lees je welke leerlijnen dat zijn, welke modules daarin gegeven worden en in het kort de inhoud per module.
Mocht je student bij ons worden, dan krijg je toegang tot de studentenomgeving. Daar staan de modules uitgebreider beschreven.
Werken vanuit visies op GB
Geestelijke begeleiding is een vorm van professionele hulpverlening rondom ‘bestaansoriëntatie’: levensvragen, levensbeschouwing en zingeving. We gaan daarbij uit van de levensloop van mensen en het verhaal dat zij daarover vertellen. Deze leerlijn neemt je mee langs verschillende benaderingen en methodieken voor het vormgeven van je begeleiding en deskundig en professioneel omgaan met het levensverhaal en de levensvragen van mensen.
Begeleidingsmethodieken GB [1e jaar]
Je krijgt inzicht in wat levensbeschouwelijke counseling is aan de hand van een basismethodiek van de geestelijke begeleiding (van Job Smit). Kernelementen zijn ‘ontmoeting’, ‘betekenisgeving’, ‘spirituele bronnen’ en ‘verbinding met het leven’. Daarnaast komen de presentiebenadering, de contextuele benadering, een spirituele benadering en narratieve modellen aan de orde. Je oefent met de daarbij behorende vaardigheden en leert de specifieke kenmerken kennen van het werken met tradities, verhalen, beelden en rituelen.
Model existentiële zielzorg [1e jaar]
Geestelijke begeleiding veronderstelt een model en structuur van waaruit mensen kunnen worden begeleid. In deze module wordt het Model Existentiële Zielzorg (van Van Knippenberg) uitvoerig besproken en begripsmatig ingeoefend. Je leert de onderdelen van het zielzorgmodel in samenhang te zien met de deskundigheid van professionele geestelijke begeleiding in een postmoderne context.
Logotherapie [1e jaar]
In de hulpverlening hangt onze manier van werken af van het mensbeeld dat we erop nahouden. Viktor Frankl, grondlegger van de logotherapie, stelt dat het menselijk bestaan zinvol is en dat ieder mens de taak heeft de persoonlijke zin ervan te leren ervaren en hiernaar te leven. Je maakt kennis en oefent met een gespreksmethodiek waarmee mensen kunnen worden ondersteund om hun dagelijks leven af te stemmen op hun individuele ervaring van zin.
Toepassing visies op GB
Goede persoonlijke gespreksvoering of counseling is een belangrijk aspect van het vak van geestelijk begeleider. Verschillende vormen/methodes van gespreksvoering komen aan bod en we gaan dieper in op een cliëntgerichte houding en een zingevingsgerichte benadering.
Proces existentiële zielzorg [1e jaar]
In deze module staat het proces van het Existentiële zielzorgmodel (van Van Knippenberg) centraal. We werken aan de hand van allerlei soorten (deel)levensverhalen en korte casussen. We oefenen methodisch in het herijken van zinvindingsprocessen op het grensvlak van de psychologie, levensvisies en geestelijke begeleiding.
Moreel beraad [1e jaar]
In de module ‘Moreel Beraad’ staat het versterken van de ethische competentie van de aspirant geestelijk begeleider centraal. Hoe ga je om met ethische dilemma’s? Hoe faciliteer je de bezinning op ethische aspecten van zorg- en dienstverlening? Wie ben je als aspirant gespreksleider moreel beraad? Aan de hand van een basismethodiek ga je deze vragen verkennen, ervaren en oefenen.
Practicum gesprekstechnieken GB [2e jaar]
Centraal staat het in de praktijk herkennen van de basismethodiek van geestelijke verzorging (van Job Smit). Je leert om in het kader van een vrije ontmoeting een doelgerichte begeleiding te bieden, waardoor de ander zijn/haar leven kan vervolgen vanuit diens spirituele bron. Je oefent gespreksvaardigheden in dit specifieke kader en het analyseren van eigen geestelijke begeleidingsgesprekken.
Practicum gespreksvaardigheden [2e jaar]
Deze module heeft het karakter van een proeflab waarin verschillende werkvormen en gespreksvormen kunnen worden geoefend. We geven op verschillende manieren aandacht aan ondersteunende en begeleidende gesprekken die je in de praktijk gaat uitvoeren. Het theoretisch kader bestaat onder andere uit de vier dimensies van welzijn en menszijn: de fysieke, de sociale, de psychische en de spirituele dimensie. Deze dimensies gaan we verbinden met de verschillende kanten van geestelijke begeleiding bij levensvragen en zingevingsvraagstukken.
Toepassingen existentiële zielzorg [2e jaar]
Geestelijk begeleiders creëren voortdurend maatwerk op het terrein van levensvisies en spiritualiteit. Je leert je kennis en begrip van het zielzorgmodel (van Van Knippenberg) en het proces van geestelijke begeleiding toe te passen in praktische uitwerkingen van werkbladen en werkvormen voor de individuele zorg- en hulpverlening. Ook ben je in staat om je eigen levensvisie te relateren aan (mogelijke) andere levensvisies van mensen die je gaat begeleiden.
Verbindend communiceren [2e jaar]
Het gesprek tussen geestelijk begeleider en cliënt kan worden gezien als een actieve en zinvolle beweging waarin lichaam en geest van beide gesprekspartners meedoen. Centraal staat in deze module de afstemming van afstand en nabijheid in de geestelijke begeleidingsontmoeting. Je oefent in het maken/toelaten van verbinding met jezelf, de ander en de Ander/het andere, waarbij we streven naar een balans tussen afstand en nabijheid.
GB in de praktijk
De grote wereldreligies en religieuze stromingen hebben elk verschillende visies op leven en dood en de existentiële en zingevingsvragen van mensen. Deze modules bieden kennis en inzicht in die verschillende benaderingen en met name in de manier waarop men in de verschillende tradities de geestelijke begeleiding heeft ingericht. Ook besteden we aandacht aan enkele kenmerkende Nederlandse niet-religieuze visies op geestelijke hulpverlening.
Praktijken GB – Westerse visies [1e jaar]
Je maakt kennis met geestelijke begeleiding vanuit een specifieke levensbeschouwing (bijvoorbeeld humanisme, ongebonden spiritualiteit, christendom, islam) in specifieke werksectoren (bijvoorbeeld ziekenhuis, GV thuis, eigen praktijk, krijgsmacht). Je leert de mogelijkheden en de grenzen en de plussen en minnen onderscheiden van geestelijke begeleiding vanuit een gevestigde levensbeschouwelijke identiteit versus een ongebonden spiritualiteit. Gastdocenten maken deze visie concreet.
Praktijken GB – Oosterse visies [2e jaar]
Tijdens deze module maak je kennis met de visie op geestelijke begeleiding vanuit hindoeïsme en boeddhisme. De inzet is om een duidelijk beeld te verkrijgen van zowel de belangrijkste ideeën als de belangrijkste praktijken in beide tradities. Van daaruit ga je op zoek naar de insteek en de specifieke vorm van geestelijke begeleiding die bij deze tradities passen. Gastdocenten uit deze tradities maken deze visie concreet.
Levensbeschouwing en zingeving
Een professioneel geestelijk begeleider staat mensen bij door in woord en handeling hun levensvragen te relateren aan hun impliciete of expliciete levensvisie en zijn of haar leven van alledag. Dat vraagt van de geestelijk begeleider bewustzijn van de eigen religieuze/spirituele ontwikkeling en het aanboren van levensbeschouwelijke bronnen in rituele handelingen en symbolische expressie.
Mystagogie [1e jaar]
Weinig mensen hebben over het ambacht van de mystagogie gehoord. Mystagogie beoogt het verdiepen van vertrouwen op begeleiding (agogie) vanuit en in het mysterie (mysta). In het luisteren naar het levensverhaal beluistert een mystagoog hoe het mysterie zich wil ontsluiten in iemands zelfbewustzijn. Je leert jouw eigenheid helder uit te drukken én autobiografisch te verkennen hoe jouw unieke instrumentarium van begeleiderschap zich aan het vormen is.
Rituele vormgeving [1e jaar]
Als geestelijk begeleider en soms ook privé ben je een belangrijke intermediair voor mensen ten aanzien van het persoonlijk leven en het grotere geheel waarvan dat deel uitmaakt. Dit vergt niet alleen gespreks- maar ook verbeeldingstechnieken. In deze module onderzoek je de betekenis van symboliek en ritueel en hoe beide zich verhouden tot iemands levensverhaal en identiteitsontwikkeling. Met elkaar ontdekken we hoe traditionele en nieuwe elementen samen kunnen komen in een rituele vorm.
Zingeving bij ouderdom en verlies [1e jaar]
Elke levensfase kent zijn eigen zingevingsdynamiek. Er is aandacht voor verschillende aspecten van ouder worden en voor de oudere mens in zijn/haar fysieke en spirituele ontwikkeling. Je ontwikkelt een ruimer perspectief op leven, sterven, dood en op vormen en belevingen van verlies. Je onderzoekt aan de hand van verhalen, theorieën, gesprekken en uitwisselingen eigen ervaringen rond ouderdom en verlies en luistert oordeelsvrij naar die van medestudenten.
Rouwtheorie [2e jaar]
Verlies kun je volgens rouwexpert Manu Keirse ‘hoogstens overleven’. Deze module neemt je mee in de wereld van de rouwtheorieën. Hoe wordt er gedacht over rouw, verlies en hoe mensen hiermee omgaan? Daarbij gaat het over verschillende soorten verlieservaringen: sterven van een naaste, verlies van gezondheid, verlies van werk, verlies door echtscheiding. Je leert herkennen wat een rouwende doormaakt in zijn/haar rouwproces, en krijgt inzicht in hoe je als begeleider rouwtaken herkent bij een cliënt.
Mijn spiritualiteit [2e jaar]
In onze postmoderne maatschappij wordt een geestelijk begeleider uitgedaagd om de eigen levensbeschouwelijke identiteit in dat landschap te expliciteren. Deze module nodigt je uit jezelf kenbaar te maken: wie ben je als geestelijk begeleider? hoe zet je jezelf “op de kaart” van het hedendaagse levensbeschouwelijke landschap? Wat zijn je bronnen en hoe kun je deze zo formuleren en communiceren dat ze voor een brede (toekomstige) doelgroep begrijpelijk en herkenbaar zijn?
Voor GB relevante kennisvelden
Om vanuit verschillende perspectieven te kunnen duiden wat er in zingevingsprocessen gebeurt, krijg je ook kennis aangereikt over relevante vakgebieden als psychologie en recht.
Psychopathologie [2e jaar]
Deze module gaat in op het instrumentarium in de psychiatrie: de taal en de therapeutische relatie. Je raakt bekend met algemene begrippen, de grens tussen gezond en ziek, kenmerken en diagnostiek van psychische stoornissen uit de DSM-5, en het begrip empathie. Ook leer je de rode vlaggen te signaleren om iemand door te verwijzen naar de specialistische ggz.
Recht voor Geestelijk Begeleiders [2e jaar]
Deze module gaat over de ethische/juridische uitgangspunten, wetten en regelingen die de relatie met de cliënt transparanter maken en tegelijk structuur en richting geven aan het hulpverleningsproces. Je leert enige voor het beroep relevante basiskennis over systematiek en de werking van het recht in relatie tot religie, ethiek en moraal. Dit is van belang voor de rechtspositie van de geestelijk begeleider en voor zicht op juridische vraagstukken die bij dit werk een rol kunnen spelen.
Beroepsvorming
Als geestelijk begeleider ben je je eigen instrument. De wijze van toepassing van kennis en vaardigheden wordt grotendeels bepaald door hoe je je persoonlijk ontwikkelt/ ontwikkeld hebt én door hoe jij vormgeeft aan wie jij bent als geestelijk begeleider.
Om een verantwoorde, authentieke beroepsidentiteit te ontwikkelen leer je je eigen ontwikkeling te sturen. Methodisch stilstaan bij de eigen praktijk draagt bij tot de ontwikkeling als professional: je brengt de eigen praktijkervaring in en leert op basis van reflectie en feedback op het vlak van denken, voelen en handelen.
Leertrajectbegeleiding [1e en 2e jaar]
Centraal staan de persoonlijke ontwikkeling en het leerproces. Je brengt onder woorden wat je wilt leren en wat voor jouw leerproces uitdagingen zijn. Er is aandacht voor hoe je modules verwerkt en onderling in verband brengt met zicht op de toekomstige beroepsuitoefening. Naar aanleiding van je leervragen en/of ontwikkeling bespreek je je voortgang samen met de leertrajectbegeleider.
Dialoogspel tussen zon en maan [1e jaar]
Het dialoogspel Tussen Zon en Maan van Christa Anbeek is een ‘individuele groepsreis’ waarin je meer inzicht krijgt in contrastervaringen. Dit zijn ontregelende ervaringen die elk vertrouwd houvast uit handen slaan. Door middel van individueel en gezamenlijk zelfonderzoek proberen we de psychologische en spirituele lagen in onze eigen contrastervaringen op het spoor te komen. Wat is de zin of zinloosheid ervan en hoe brengt die ons verder op ons levenspad? Het is een reis die je meer inzicht verschaft en bewuster maakt van de kwetsbaarheid én kostbaarheid van contrastervaringen.
Organisatie van de zorg (inclusief beroepsprofiel) [2e jaar]
In de eerste plaats gaan we in op historisch bepaalde en methodische verschillen tussen Geestelijk Verzorgers en Geestelijk Begeleiders. Er is aandacht voor hoe de zorg in Nederland is georganiseerd: de karakteristieken van de diverse beroepsgroepen, de samenhang tussen reguliere en complementaire zorg en financieringsmogelijkheden binnen het Nederlandse zorgstelsel. Dit geeft richting aan het ontwikkelen van je persoonlijke beroepsprofiel.
Supervisie [2e jaar]
Supervisie is leren op basis van praktijkervaringen. Alleen en samen met anderen reflecteer je op wat deze ervaringen betekenen voor jezelf als persoon, voor het verwerven van de beroepsrol en voor je eigen oriëntatie in de professionele en maatschappelijke context.
Stage [2e jaar]
De praktijk is een essentieel onderdeel van je studie: je stage bereidt je voor op zelfstandig functioneren in de beroepspraktijk. Je ontwikkelt en verdiept de beroepscompetenties door mee te lopen met een geestelijk verzorger.
Scriptie [2e jaar]
Je rondt de opleiding af met het schrijven van een scriptie over een onderwerp naar keuze, waarin je wetenschappelijke resultaten van anderen kritisch beschouwt om je onderzoeksvraag te beantwoorden.
Een geestelijk begeleider is iemand die begeleiding biedt bij levens- en zingevingsvragen. Daarbij gaat het om de ‘trage vragen’ van het leven: Wie ben ik ten diepste, waar kom ik vandaan, in welk groter verhaal voel ik mij thuis, wat vraagt het leven van mij? Het zijn vragen die in ieder mensenleven spelen, maar die zich indringender aandienen als mensen te maken krijgen met heftige gebeurtenissen, die een keerpunt in hun leven kunnen vormen: ongeneeslijke ziekte, scheiding, verlies van werk of geliefden, naderend levenseinde. Als geestelijk begeleider kun je mensen bijstaan door diepere lagen in het verhaal te horen, met je aanwezigheid ruimte en licht te creëeren en samen bronnen van zin en betekenis op te diepen.
