Voorbeschouwing zomercollege GB: De menselijke waardigheid

Door Paul Delfgaauw

Tijdens dit zomercollege kijken we naar onze ‘onbepaaldheid’. Wat wordt ermee bedoeld? Het gaat om de vrijheid jezelf te bepalen. Volgens filosoof en humanist Pico della Mirandola is de kern van onze menselijke mogelijkheden gelegen in onze onbepaaldheid. Filosoof en docent Hein van Dongen refereert aan Pico in het zomercollege De menselijke waardigheid. Met Van Dongen kijken we naar onze onbepaaldheid; ‘niet als een moeilijkheid maar als een mogelijkheid’.

‘Giovanni Pico della Mirandola (1463 – 1494) is de auteur van één van de belangrijke traktaten uit de Renaissance: Oratio de Hominis Dignitate ofwel: Oratie over de menselijke waardigheid. Vanuit een diepgelovig perspectief, introduceert hij de mens als een zich vrij vormend wezen. Zijn Oratie wordt als één van de belangrijkste fundamenten van het humanisme beschouwd.’ (Humanistische Canon)

Onszelf vormgeven

Pico laat ons weten dat we geheel zelf uitdrukking kunnen geven aan onze onbepaaldheid. Volgens deze filosoof vertrouwde God de mens toe, door zijn woorden aan Adam, dat je die onbepaaldheid voor ‘uzelf zult bepalen, door geen grenzen belemmerd, naar eigen vrije wil, waaraan ik u heb toevertrouwd’. Pico meent dat deze vrijheid gebruikt moet worden om niet tevreden te zijn met het middelmatige, maar om het hoogste te bereiken. We kunnen dus, als schepsel van onbepaalde aard, onszelf vormgeven, onszelf modelleren.

‘Als vrij en soeverein kunstenaar moet jij als het ware je eigen beeldhouwer zijn en jezelf uitbeelden in de vorm die je verkiest. Je kunt ontaarden in de lagere vormen, de dierlijke, maar je kunt ook door eigen wilsbesluit herboren worden in de hogere vormen, die goddelijk zijn.’ (Pico della Mirandola)

Volgens Van Dongen is deze visie steeds meer actueel geworden. Het lijkt me dan ook niet toevallig dat een herdruk van het boek van Pico, Rede over de menselijke waardigheid, in augustus 2021 verschijnt.

Zomercollege De menselijke waardigheid | Donderdag 26 augustus 2021 | 19.00 tot 21.30 uur