fbpx

Meld je aan voor een opleiding

Aanmelden

Interview: De passie van Hilde Debacker

Interview: De passie van Hilde Debacker

Lesgeven betekent voor mij het kunnen doorgeven van waar ik zelf zo vervuld van ben’

Filosoof, docent, trainer en programmamaker Hilde Debacker is al lang verbonden aan de Academie. Wat zijn haar passies en hoe vertaalt zij die naar haar werk voor de Academie?

‘Ik heb niet één grote passie maar eigenlijk drie.

Mijn eerste passie is de ontwikkeling van het hart. Als jonge twintiger startte ik met mediteren en ontdekte ik de praktijk van de heilzame emoties in het boeddhisme en hoe je in jezelf heilzame emoties kunt ontwikkelen. Die vier basisemoties zijn liefdevolle vriendelijkheid, mededogen, medevreugde en gelijkmoedigheid. De idee is, en dat sprak me aan, dat we niet geboren zijn als een vriendelijk iemand of een nors iemand maar dat we ons hart kunnen ontwikkelen, dus dat we vriendelijker en zorgzamer en meer uitreikend kunnen worden. De Boeddha raadt daarbij aan om te beginnen met liefdevolle vriendelijkheid voor jezelf. Dat raakte me omdat ik dat jarenlang niet aan mezelf had gegeven. Dat was voor mij een belangrijk moment van zelfheling.

Ik heb dit idee daarna ook ingezet in het werken met groepen, onder andere in de vorm van workshops rondom compassie en liefdevolle vriendelijkheid. Ik heb mezelf ook verder bekwaamd in mindful self-compassion, een combinatie van opmerkzaamheid en mededogen voor jezelf. Ik heb zelf ervaren dat de innerlijke criticus zo sterk aanwezig was in mezelf en bij anderen en dat die ons zo onnodig naar beneden haalt. De beoefening van liefdevolle vriendelijkheid is een manier om ons hart en ons gemoed te verlichten en blijer te zijn met wie we zijn, met al onze imperfecties en menselijkheden.

Psychologie van de spirituele ontwikkeling
Iets anders wat mij diep interesseert is de psychologie van de spirituele ontwikkeling. Vanaf mijn dertigste heb ik gewerkt aan een proefschrift over spiritualiteit aan een atheïstische universiteit. Zelf was ik als als tiener en jonge twintiger ook overtuigd atheïst. Door mijn kennismaking met het boeddhisme ben ik echter steeds spiritueler geworden. Ik ging voor mijn proefschrift op zoek naar bronnen van een niet-theïstische spiritualiteit en kwam toen uit bij het stoïcisme.

Veel filosofische stromingen in de oudheid waren bedoeld om ons om te vormen, om ons als mens te doen evolueren naar een innerlijkheid die meer gebaseerd is op gelijkmoedigheid, een vrede en vreugde onafhankelijk van de omstandigheden. Ik voelde heel sterk dat spiritualiteit voor mij daarover gaat, over die mogelijkheid om onszelf te transformeren in de richting van innerlijk geluk, innerlijke heelheid en gemoedsrust. Ik merkte ook dat er veel parallellen waren met het boeddhisme. Daarom heb ik voor mijn promotie een comparatief onderzoek gedaan tussen boeddhisme en stoïcisme. Die laatste wordt vaak ten onrechte gezien als een ‘harde’ stroming. Maar bijvoorbeeld Marcus Aurelius sprak vaak over het belang van medemenselijkheid en van liefde voor de hele mensheid en van de gelijkwaardigheid van mensen. Dat heeft me enorm geraakt en geïnspireerd.

Oosterse filosofie
Mijn derde passie is die voor de oosterse filosofie. Die leerde ik in eerste instantie kennen door voor mezelf en voor mijn proefschrift het boeddhisme te bestuderen. Daarna heb ik me ook verdiept in het hindoeïsme en het taoïsme en daarover ook lesgegeven. De oosterse filosofie en spiritualiteit raken me omdat het doorgaans geen vormen van theïstische maar van een meer kosmische spiritualiteit zijn, waarbij het gaat om de relatie met je diepste innerlijk en met het Grote Geheel, de kosmos, het geheel van leven. In de oosterse filosofie wordt niet uitgegaan van het primaat van het denken maar van de ervaring. Ofwel het idee dat er iets is in onze ervaring dat onuitsprekelijk is, dat we willen onderzoeken, en waar je niet met je denken een heel systeem omheen kunt bouwen. Daarom richt je je blik naar binnen. In het boeddhisme doe je dat door je geest te onderzoeken.

Het was zo’n eyeopener om in meditatie te leren kijken naar mijn gedachten, gevoelens en lichamelijke gewaarwordingen. In het taoïsme gaat het meer om de stroom van energie waarmee je je verhoudt tot de kosmos en alle krachten die daarin werkzaam zijn. De constante wisselwerking tussen yin en yang bijvoorbeeld en de voortdurende beweging in alles.

Deze drie thema’s (hartsontwikkeling, psychologie van de spirituele ontwikkeling en oosterse filosofie) hangen nauw met elkaar samen. Die samenhang maakt dat het voor mij heel natuurlijk voelt om ze alle drie samen te benoemen.

Doorgeven
Toen ik klaar was met mijn proefschrift ben ik via een van mijn promotoren terechtgekomen bij de Hogeschool voor Geesteswetenschappen, de voorganger van de Academie. Daar heb ik onder andere meegewerkt aan de oprichting van een opleiding filosofie, die inmiddels is vervangen door ander aanbod. Ik gaf vakken als antieke filosofie, kosmologie en hindoeïsme.

Op dit moment geef ik de modules Oosterse visies op geestelijke begeleiding, Oosterse visies op stervensbegeleiding en Oosterse filosofie binnen deze verschillende studierichtingen. Het lesgeven aan de Academie betekent voor mij het kunnen doorgeven van waar ik zelf zo vervuld van ben. Ook buiten de Academie om doe ik dat trouwens. Zo ben ik ook sacraal dansdocent, heb ik cursussen zelfcompassie gegeven en heb ik jarenlang als programmamaker bij een spirituele vrouwenorganisatie gewerkt.

Ik geef een les nooit twee keer op dezelfde manier want wat ik doorgeef moet voor mezelf ook levend zijn.

Nieuw inzicht
In mijn lessen aan de Academie hoop ik vooral dat mijn studenten interesse of zelfs liefde krijgen voor de oosterse tradities, De meesten zijn natuurlijk al enigszins bekend met zaken als boeddhisme, meditatie en yoga, anderen zijn meer verbonden met de christelijke traditie of andere bronnen. Hoe hun voorgeschiedenis ook is, ik hoop dat ze geraakt worden door de oosterse spiritualiteit, tot een nieuw inzicht komen of er meer over willen weten.

Ik probeer ook altijd iets ervaringsgerichts te doen in mijn lessen, zoals een meditatie of het lezen van een primaire tekst op een meditatieve manier. Dan laten we in stilte de woorden tot ons spreken, resoneren, en nodig ik de studenten uit om een zin of een paar woorden te delen uit de tekst. Het is heel mooi om zo samen in een meditatief proces te zitten. Het is heel eenvoudig maar laat de studenten wel de diepgang van zo’n traditie ervaren.

Geestelijk zien
Ik hoop ook dat ik door mijn lessen over hindoeïsme en boeddhisme studenten kan leren om de wereld en het menszijn op een heel andere manier te begrijpen, dat ze zich daardoor ontwikkelen, er nieuwsgierig naar worden. Als het over oosterse filosofie gaat, vind ik het belangrijk om studenten mee te geven dat alleen denken over de werkelijkheid niet voldoende is maar dat er ook een manier van kennen is die vanuit het bewustzijn komt, een manier van geestelijk zien of waarnemen. Ze kunnen vervolgens zelf gaan voelen of het voor hen ook belangrijk is om dat bij zichzelf te ontwikkelen of te onderzoeken. Daarnaast zit er in het boeddhisme veel wijsheid en veel vormen van beoefening die studenten kunnen gebruiken in het kader van geestelijke begeleiding. Zowel voor zichzelf, om innerlijk tot rust te komen, als om hun hart te openen en de verbinding te voelen met de ander.

Kennis verdiepen
Het lesgeven geeft mij altijd weer de kans om mijn eigen kennis te verdiepen – een van de dingen die ik het liefste doe. Ik geef een les ook nooit twee keer op dezelfde manier want wat ik doorgeef moet voor mezelf ook levend zijn. De interactie met de studenten, de vreugde bij het voelen dat iets bij iemand binnenkom of iemands wereld verruimt, dat geeft me veel voldoening en is heel vreugdevol. Soms zie ik dat in het moment zelf gebeuren maar soms hoor ik het pas na afloop van een college van mensen, bijvoorbeeld in het kader van een tentamen. Dit maakt het lesgeven ook voor mij erg voedend.’

Hilde Debacker studeerde Moraalwetenschappen en Ontwikkelingsstudies en promoveerde op spirituele oefeningen in het stoïcisme en boeddhisme. Ze is naast spiritueel filosoof ook docent sacrale dans, oosterse filosofie en antieke filosofie, en compassietrainer. Bij de Academie voor Geesteswetenschappen geeft ze Oosterse filosofie bij de opleiding Spiritualiteit & Zingeving, Niet-westerse visies Verlies, Rouw en Sterven bij Verlies-, Rouw- & Stervensbegeleiding en Praktijken Geestelijke begeleiding oosterse visies bij Geestelijk Begeleider.

Interview door Karin Laarakker, tekstschrijver en redacteur voor o.a. de Academie voor Geesteswetenschappen en tuinontwerper en -blogger via www.sapgroen.nl.