Aart Mak studeerde af aan de VU in de theologie en was daarna jarenlang pastor, voorzitter van de stichting Blauwe Iris (voor het gesprek over oude en nieuwe spiritualiteit) en initiatiefnemer van projecten als De Jacobsladder en Tuimeltekst. Met rituelen en in het bijzonder uitvaarten houdt hij zich al jarenlang bezig, daadwerkelijk en erover reflecterend in boeken en columns. Aart is docent Rituelen bij de opleidingen Verlies-, Rouw- en Stervensbegeleiding en Transpersoonlijk Counselor & Energetisch Therapeut aan de Academie. Welke luistertip deelt hij graag met ons?
Luistervoer om de schok te verwerken
‘Voordat de bom valt’ is de titel van de podcast van Jelle Brandt Corstius. Negentien dagen na 24 februari 2022, de dag van de inval van het Russische leger in Oekraïne, begon hij ermee. Dagelijks. En bij veel drukte wekelijks. Ik ben een volger. Brandt Corstius is van een aangename nuchterheid. Bovendien kent hij Rusland, niet alleen de taal, ook de mensen. En zo geeft hij elke keer weer een kijk achter de schermen die zowel prikkelend als leerzaam is. En ik luister ook naar de podcast van Boekestijn en De Wijk. Elke dag een nieuwe aflevering over feiten en interpretaties, over oorlog, strategie, kansen en vooral de verschuivende machtsverhoudingen in de wereld. Luistervoer van twee mensen die alles lezen en al jaren de uitspraken van hoge militairen en belangrijke politici analyseren.
Ik vraag mij af wat mij bezielt. Antwoord: ik ben nog steeds bezig de schok te verwerken. Ik weet aardig wat van geschiedenis, zeker ook van de grote oorlogen in dit deel van de wereld. Ik had gedacht dat het niet meer zou gebeuren, loopgraven, soldaten die met honderden per dag sneuvelen en burgers die verjaagd en gedeporteerd worden. Maar het gebeurt. Een land dat tot begin vorig jaar veel corruptie kende, zet zich al een jaar unaniem schrap en krijgt steun van veel vrije democratische landen. Maar er moeten inmiddels al een honderdduizend mensen van Oekraïne zijn omgekomen, soldaten en burgers.
Ontwikkeling van mens en samenleving
Ik ben van 1953. Voor mijn ouders zat de oorlog nog heel lang dicht onder hun huid. Ik ben groot geworden met talloze verhalen, van hen en anderen. Toen ik volwassen werd, begon ik in de gaten te krijgen dat vrijheid verplicht stappen te zetten. Als maatschappij, als wereldsamenleving. Vaak viel dat tegen. Joegoslavië. Populisme. Misbruik in de kerk. Een overheid die mensen laat barsten. Maar tegelijk zag ik ook hoe mensen zich ontwikkelden. Geen school alleen in het begin van je leven maar ‘éducation permanente’. Op allerlei terreinen in de samenleving gingen vrouwen het van mannen overnemen. Gelukkig. Een steeds grotere groep in de westerse samenleving erkent dat de mens een geestelijk, zich ontwikkelend wezen is en dat er een andere visie op natuur, maatschappij, milieu en gezondheid nodig is dan de generaties voor ons hadden. En bij die ontwikkeling hoort ook de Academie. Met de soms oude verborgen wijsheid die boven water komt, met mensen die de kunst van helen in plaats van repareren verstaan, met studenten die hun levenservaring integreren met nieuwe en oude kennis en vooral wijsheid.
We moeten hier sterker uit tevoorschijn komen. Met een groter besef hoe wezenlijk het is om elkaar niet te veroordelen, te verketteren of dood te maken.
Niet terug naar af
En daarom ook ben ik nog steeds bezig de schok te verwerken. Ik dacht dat Stalin en zijn mensen verslindende methoden verleden tijd waren. Maar het gebeurt opnieuw, ook weer door iemand die angst om zich heen zaait en bij wie mensenlevens niet tellen. Ik wil mij niet uit het veld laten slaan. Ik wil niet terug naar af. Europa moet niet uit elkaar vallen. Wij moeten terugvechten. Desnoods zitten we een tijd in de kou. Of kosten gewone boodschappen ons zoveel dat we moeten bezuinigen. Maar niet wijken voor de angst. Of terugvallen in het oude idee dat de mens geneigd is tot alle kwaad en onbekwaam tot enig goed (zoals ik ben opgevoed). We moeten hier sterker uit tevoorschijn komen. Met een groter besef hoe wezenlijk het is om elkaar niet te veroordelen, te verketteren of dood te maken. Want zo beginnen oorlogen. Mensen zijn van waarde, geen een uitgezonderd. En er is tijd, tolerantie en vrede nodig om kinderen groot te brengen en volwassenen vertrouwd te maken met talenten die ze nog niet eerder hadden ontdekt.
Beide genoemde podcasts zijn te vinden op de bekende podcast-apps en gratis te beluisteren.