Natuur en zingeving in tijden van polycrisis
Masterclass
Docenten Michiel Bussink en Manon Danker
Zaterdag 22, 29 maart en 5, 12 april 2025
Van 10.30 – 13.00 uur
Waar de masterclass over gaat
De mens is onlosmakelijk verbonden met de natuur en de kosmos, al zijn we ons daar vaak niet of nauwelijks van bewust. Reflecteren op onze verhouding met het levensweb op aarde is nodig voor een volwaardig mens- en wereldbeeld.
Wat hebben de verschillende spirituele, religieuze en levensbeschouwelijke tradities ons daarover te leren? Daarover gaan de eerste en laatste bijeenkomsten van deze Masterclass, verzorgd door Michiel Bussink.
De twee en derde praktijkgerichte bijeenkomsten worden verzorgd door Manon Danker. Ze staan in het teken van ons verbinden met onszelf, elkaar en de aarde in deze tijd van polycrisis, waaronder klimaatontwrichting. Aan de hand van de methodiek ‘Het Werk dat Weer Verbindt’, ontwikkeld door de Amerikaanse activiste, filosofe en boeddhist Joanna Macy, wordt hier bij stilgestaan. De methodiek bouwt voort op verschillende filosofische, psychologische en spirituele bronnen, waaronder systeemdenken, diepe ecologie en boeddhisme. De kern van de methodiek is een spiraal waarbij een viertal stappen worden doorlopen om zo invulling te geven aan het welzijn van alle wezens in het wereldwijde levensweb.
Deze masterclass heeft tot doel:
- Kennis te nemen van verschillende grondhoudingen ten aanzien van natuur en natuurbeleving, zoals daar door verschillende levensbeschouwelijke, religieuze en spirituele tradities invulling aan wordt geven;
- Bewust(er) te worden van eigen natuurbeelden en het ontwikkelen van inzicht in het belang van natuurbeleving en -beschouwing bij zingeving en spiritualiteit;
- Kennis te maken met en het doorlopen van de methodiek ‘Het Werk dat Weer Verbindt’ (The Work that Reconnects), inclusief de elementen dankbaarheid, eren van onze pijn, kijken met nieuwe ogen en met actieve hoop verder gaan;
- Handvatten aangereikt te krijgen om de verbinding met zichzelf, anderen en de aarde te versterken.
Alle vier de bijeenkomsten hebben op hoofdlijnen de volgende inhoud:
Bijeenkomst 1: Introductie Natuur, zingeving en spiritualiteit
In deze eerste bijeenkomst neemt Michiel Bussink je mee in de vraag wat natuur is. Wat zijn de diverse grondhoudingen ten opzichte van natuur bij verschillende levensbeschouwelijke tradities en wat zijn de dominante grondhoudingen in de huidige samenleving? Wat is de relevantie van natuur voor zingeving en spiritualiteit? De deelnemers onderzoeken hun eigen natuurbeelden en -houdingen en wisselen die uit. Ook wordt ingegaan op de overgang van het huidige tijdperk van het Antropoceen – met een vergaande (vaak destructieve) invloed van de mens op de geologie en ecosystemen- naar het Symbioceen waarin mens en natuur weer meer in balans komen.
Bijeenkomst 2: Het Werk dat weer Verbindt – Dankbaarheid en het eren van onze pijn
Na een introductie doorlopen de deelnemers de eerste twee stappen van de spiraal horend bij Het Werk dat Weer Verbindt. We onderzoeken waarom wij de verbinding met elkaar en het levensweb verbreken en wat het herstel van ons vraagt en met ons doet. We geven uiting aan bezorgdheid, rouw en pijn en voeden onze dankbaarheid om weerbaarheid en veerkracht te versterken. Werkvormen zijn visualisatie, storytelling, verdiepend rouwritueel, belichaming en oefeningen in dankbaarheid.
Bijeenkomst 3: Het Werk dat weer Verbindt – Kijken met nieuwe ogen en Voortgaan
Na een korte terugblik op het huiswerk doorlopen we stappen drie en vier van de spiraal.
We gaan kijken met nieuwe ogen en nodigen meerdere stemmen uit om dat te doen. Daarbij werken we met de diepe tijd: de ongebroken lijn tussen verleden, heden en toekomst. Middels diepe ecologie wordt verhelderd dat wij onlosmakelijk verbonden zijn met het levensweb. Door te luisteren naar ons grotere lichaam omarmen we ons potentieel en kunnen wij nieuwe bronnen en mogelijkheden aanboren. Tot slot wordt ingegaan op en in vulling gegeven aan actieve hoop. Werkvormen zijn reflectie, rollenspel en imaginatie, ritueel van aandacht en bescherming en visualisaties. Afronding met oefeningen om thuis te doen.
“The Work That Reconnects helps people discover and experience their innate connections with each other and the self-healing powers of the web of life, transforming despair and overwhelm into inspired, collaborative action.”
– Joanna Macy
Bijeenkomst 4: Verdieping natuurhoudingen -en beelden bij verschillende levensbeschouwelijke tradities
In deze laatste bijeenkomst gaan we wat dieper in op een aantal ‘groene’ levensbeschouwingen. Aan bod komen onder andere een aantal mystici binnen het Christendom (Hildegard von Bingen, Thomas Merton), Taoïsme en Boeddhisme en de verwantschap met andere mystieke stromingen.
De ecologische wetenschap kan een brug vormen naar een meer holistische levensbeschouwing en hedendaagse natuurspiritualiteit. Zoals we die vinden bij bijvoorbeeld ecohumanisme, inheemse levensbeschouwingen inclusief sjamanisme en Deep Ecology. Tot slot wordt kort stilgestaan bij natuur- en zingeving in de beroepspraktijk aan de hand van wildplukken, eco-psychologie, zorgboerderijen en tuintherapie, stiltewandelingen en natuur en lichamelijkheid.
Literatuur
- Tijdens de bijeenkomsten zullen de docenten leestips en verdere suggesties geven om je te verdiepen in de onderwerpen.
- Deelnemers krijgen oefeningen mee voor thuis
Voor wie is deze masterclass?
Deze masterclass is interessant voor iedereen die geïnteresseerd is in onze verhouding met de natuur en in wat de verschillende levensbeschouwelijke tradities ons daarover te leren hebben. Voor mensen die op zoek zijn naar de vraag hoe om te gaan met de grote polycrisis waarmee we als mensheid te maken hebben, waaronder klimaatontwrichting en biodiversiteitsverlies. Het biedt eveneens handvatten voor professionals zoals geestelijk begeleiders, die in hun beroepspraktijk in toenemende worden geconfronteerd met gevoelens van klimaatangst, eco-depressie, solastalgia en wereldsmartenpijn. En om natuurbeleving in te zetten bij zingeving. De masterclass biedt de ruimte om ons (zelf-)onderzoek te belichamen en van binnenuit te ervaren.
Accreditatie
Meer informatie over accreditatie t.b.v. bij- en nascholingspunten (PE-punten) volgt.
Over de docenten
Michiel Bussink is opgeleid als sociale wetenschapper, gespecialiseerd in landbouw en ecologie. Als schrijver en journalist heeft hij een groot aantal artikelen en een tiental boeken op zijn naam staan op het gebied van natuur, landschap, landbouw, voeding, ecologie, cultuurhistorie en zingeving. Hij is een ervaren wildplukker en wildplukdocent, agro-ecologisch notenteler, bosbouwer en deed de opleiding Spiritualiteit & Zingeving aan de Academie voor Geesteswetenschappen. Hij is verbonden met de zentraditie.
Manon Danker is sociologe en milieukundige en heeft in 2015de facilitatorstraining ‘The work that reconnects’ gevolgd bij de Amerikaanse activist ecofilosofe en boeddhist Joanna Macy. Sindsdien geeft zij regelmatig workshops in lijn met Macy’s methodologie. Ze heeft in natuurreservaten gewerkt en is geïnspireerd door meerdere spirituele en filosofische stromingen, waaronder die van de Vietnamese zenboeddhist Thich Nhat Hanh. Ze vergezelde hem in 2007 op zijn reis in Vietnam. Ze is tevens leerling bij verschillende sjamanen. Haar grootste leraar is de aarde, die ons bijstaat in onze liefde voor het leven.
Praktische informatie
Data: zaterdag op 22 en 29 maart en 5 en 12 april 2025
Tijd: 10.30 – 13.00 uur
Kosten: € 345 (€ 315 voor Academiestudenten en leden van de AvG Alumnivereniging)
Locatie
Gerrit Rietveld College
Eykmanlaan 1200
3571 KH Utrecht
Routebeschrijving