Verhalen als ingang naar emoties rondom de dood

Door Ingrid Schippers

Onlangs had ik de slotenmaker op bezoek. Mijn oudste zoon had met zijn sterke handen geprobeerd de voordeur open te maken terwijl die aan de binnenkant op het nachtslot zat. Dan blijkt er een palletje los te schieten in het slot, waardoor de sleutel er alleen uitgehaald kan worden wanneer je de deur eerst weer op slot draait – heel omslachtig allemaal. 

De slotenmaker was er snel bij en het bleek een joviale man te zijn die al ruim twintig jaar zijn vak beoefent. ‘Ik houd er nog steeds van,’ was zijn antwoord op mijn vraag hoe hij zijn vak ervaart ‘want elke dag is anders en ik maak de gekste dingen mee.’ Ik waagde hem te vragen wat dan het gekste was dat hij ooit had meegemaakt. Ook daar kwam snel een antwoord op. ‘Ik werd een keer gebeld door een gezin dat volkomen in paniek was omdat de deur van de kamer waar een overleden familielid lag opgebaard zo nu en dan zonder enige aanleiding opensprong. Vooral ‘s nachts was dat eng. Dan hoorde je onverwacht die deur opengaan, net als in een griezelfilm.’ De oplossing – aldus de familie – was om een slot op de deur te zetten, zodat ze rustig konden slapen. Aldus geschiedde en ja, de deur bleef dicht, tenzij iemand vergat hem op slot te draaien. 

Ik vroeg de slotenmaker of hij ook dacht dat het spookte. ‘Welnee,’ was het gedecideerde antwoord. ‘Een kist ligt op een koelelement en het was een klein kamertje. Daar wordt het snel koud. Dan krijg je luchtdrukverschil tussen de gang en het kamertje. Op een zeker moment springt daardoor zo’n deur open, vooral ‘s nachts natuurlijk want dan blijft de deur het langste dicht en wordt het eerder koud in het kamertje.’

Afstand van de dood

Sommige lezers zullen een dergelijk verhaal wellicht als oneerbiedig ervaren maar eigenlijk zijn het deze wereldse voorvallen, de vreemde gebeurtenissen, die een sterven of wake soms bespreekbaar maken. In de westerse cultuur houden we vaak nog afstand van de dood. We weten niet zo goed wat we erover moeten zeggen. Ondanks de grote stappen die worden gemaakt in het begrijpelijker maken van sterven en rouwen, wordt er nog vaak met angst en terughoudendheid naar gekeken en is het een moeilijk gespreksonderwerp.

Nog maar kort geleden werden mensen in hun laatste levensuren in een kamertje apart gelegd en verwerkten nabestaanden hun verdriet in afzondering. Gelovigen kregen een kerkdienst. In het leven van alledag was er echter weinig ruimte om gevoelens te tonen of ervaringen uit te wisselen. Hoe was het voor jou om dat sterven mee te maken? Wat heb jij eruit ervaren?

Ingangen naar emoties en herinneringen

Verhalen zoals dat van de openspringende deur zijn feitelijk ingangen naar het uiten van emoties: de angst, de verwarring en uiteindelijk toch ook de humor toen het een natuurlijk verschijnsel bleek te zijn. Dan wordt het een familieverhaal: ‘Weet je nog wel toen hij net overleden was…?’

Zo wordt het mogelijk herinneringen op te halen. De goede, de verdrietige en ook de gekke. De dood hoeft niet in alles altijd heel gedragen en plechtig te zijn. Het is uiteindelijk ook deel van het leven waarin gekke dingen gebeuren.

Ingrid Schippers studeert Transpersoonlijke Counseling aan de Academie voor Geesteswetenschappen. In haar praktijk Energy Counseling combineert zij persoonlijke groei met energetisch lichaamswerk.