Gisteren was het de dag van de winterzonnewende. De langste nacht van het jaar ligt achter ons. In veel tradities begint rond dit kantelmoment een bijzondere periode: de Twaalf Heilige Nachten. Symbolisch worden ze wel geduid als ’tijd buiten de tijd’, het oude jaar is voorbij, het nieuwe heeft nog geen vorm. Niet handelen staat centraal, maar luisteren. Niet plannen, maar innerlijk herijken.

Die beweging van buiten naar binnen kennen we in veel levensbeschouwingen, elk op eigen wijze. Advent, Chanoeka, winterretraites, steeds gaat het om hetzelfde: vertragen, inkeren, ruimte maken voor wat zich wil aandienen.

Psychiater Dirk De Wachter benoemt al jaren wat velen van ons herkennen: we hebben efficiëntie geperfectioneerd, maar de menselijke maat onder druk gezet. Gabor Maté gaat een laag dieper. Hij laat zien hoeveel van onze klachten geen stoornissen zijn, maar begrijpelijke reacties op een cultuur die vervreemding normaliseert. Trauma, zo stelt hij, is niet alleen wat ons overkomt, het is ook wat we onderweg kwijtraken: verbinding met onszelf, met anderen, met het leven zelf.

Opvallend genoeg bevestigt recent onderzoek dit beeld. Binnen de psychologie groeit de consensus dat mensen niet primair verlangen naar geluk als prettige ervaring, maar naar betekenis en samenhang. Niet naar perfectie, maar naar echtheid. Niet naar controle, maar naar bedding, een dragende context waarin het leven, ook in zijn kwetsbaarheid, zin kan krijgen.

Juist in deze donkere dagen komen zulke vragen vanzelf boven. Waar ben ik trouw geweest aan wat voor mij wezenlijk is? Waar heb ik mij aangepast ten koste van mezelf? Wat vraagt in mij om aandacht, niet om reparatie?

De Academie beweegt zich precies in dit spanningsveld: tussen samenleving en ziel, tussen professionaliteit en innerlijk leven. Niet door snelle antwoorden te bieden, maar door ruimte te maken voor het uithouden met wezenlijke vragen, en voor het ontwikkelen van taal, reflectie en aanwezigheid om daarin niet te verdwalen.

Nu het einde van het jaar nadert, nodig ik uit tot vertraging. Tot een ander soort luisteren. Tot zorg voor wat kwetsbaar is, maar dragend blijkt: het innerlijk kompas.

Wie dat niet alleen wil doen, is van harte welkom om mee te reizen door de Twaalf Heilige Nachten. Al ruim 1100 mensen gaan mee op deze innerlijke reis. Van Kerstavond tot aan de vooravond van Driekoningen ontvang je elke dag een inspiratiemail van een van onze docenten.
Het is een uitnodiging tot verstilling en bezinning, contact maken met het innerlijk kompas.
Ik wens je een mooie reis namens ons allen!

Jeanette Krijnen, directeur
22 december 2025

Verdieping | Wetenschappelijke context

Onderzoek binnen de positieve psychologie maakt onderscheid tussen hedonisch welbevinden (geluk, plezier, comfort) en eudaimonisch welbevinden (betekenis, zingeving, doelgerichtheid). Een invloedrijke studie van Baumeister et al. (2013) laat zien dat een betekenisvol leven minder samenhangt met zich goed voelen, en sterker met echtheid, verantwoordelijkheid en bijdragen aan anderen.

Latere studies tonen aan dat een ervaren gevoel van purpose in life samenhangt met betere mentale gezondheid, grotere veerkracht en zelfs lagere mortaliteit (Alimujiang et al., 2019; Ryff, 2022). Recent onderzoek van Oishi & Westgate wijst er bovendien op dat mensen naast geluk en betekenis ook verlangen naar psychologische diepgang: ervaringen die het perspectief verruimen, ook wanneer die niet comfortabel zijn.

Bronnen

Baumeister, R. F. et al. (2013). Some key differences between a happy life and a meaningful life. Journal of Positive Psychology.

Alimujiang, A. et al. (2019). Association between life purpose and mortality among US adults. JAMA Network Open.

Ryff, C. D. (2022). Meaning, purpose, and psychological well-being. Psychological Inquiry.

Oishi, S. & Westgate, E. (2022). A psychologically rich life. Psychological Review.