‘We hoeven helemaal nergens naartoe, er valt niets te bereiken, want we zijn er al.’

Op de keeper beschouwd, als je luistert naar de bevlogen woorden van filosoof Welmoed Vlieger over Meister Eckhart (1260 – 1327) komt Eckharts levensvisie helder over. Minder complex dan je zou vermoeden als je de boeken van deze filosoof en theoloog openslaat. ‘Doe niet zo moeilijk!’ zou mysticus Eckhart in deze tijd zeggen, en: ‘Leef! Zonder waarom!’ De inspirerende lezing bevatte mooie, wijze en vooral praktische woorden. ‘Zonder waarom’ betekent voor Eckhart op een open en onbevangen manier zijn en handelen, zonder er iets specifieks van te verlangen of te verwachten, zonder hierin iets voor jezelf te beogen.

Het is volgens Eckhart niet zo handig om jezelf in de weg te zitten met allerlei ronddwarrelende gedachten die je niets opleveren. Vraag je niet te veel af. De drukte in jezelf verhindert de weg naar binnen, naar de stilte, de rust. In stilte kan iets geboren worden.

Ontvankelijk zijn
Mensen zouden volgens Eckhart niet zo veel moeten nadenken over wat ze moeten doen; ze zouden veel meer moeten nadenken over wat zij zijn. Vlieger: ‘Ontvankelijk zijn houdt een radicale omdraaiing in van de wijze waarop wij ons normaal gesproken verhouden tot de dingen: van een actieve, invulling gevende gerichtheid, naar een passieve, open ontvankelijkheid.’

Eckharts mystieke boodschap gaat vooral om één ding: de geboorte van God in de ziel. Hij zegt niet dat God en mens één zijn, maar wel dat ‘Gods grond en mijn grond één grond’ is. Hij sprak van de Godsgeboorte in jezelf. Geen concrete gebeurtenis, maar een puur geestelijke aangelegenheid. Laat God God in je zijn. Zorg daarbij dat een rigide godsbeeld je ontvankelijkheid niet in de weg gaat staan. God werkt in jou, hij is er altijd. Bidden en andere oefeningen zijn niet nodig om dichter bij God te komen, immers hij ís er al. God is al in jou werkzaam. Of zoals Vlieger Eckhart citeert:

‘God is zo ontzaglijk nabij dat de mens in zijn diepste grond of wezen zelfs volledig met hem samenvalt. We hoeven helemaal nergens naartoe, er valt niets te bereiken, want we zijn er al. En je kunt nu eenmaal niet bereiken wat er al is.’
God is voor Eckhart het onuitsprekelijke. Daarom vertelde hij veelal wat God níet is en sprak hij in paradoxen, zoals: ‘God is puur zijn, maar louter niets’.

Eckhart als gids
Eckhart is voor Vlieger duidelijk een gids in haar leven, en kan ook een gids voor ieder ander zijn. We moeten inderdaad niet zo moeilijk doen, maar open staan voor het leven, voor jezelf en de ander. Hinder je leven niet door met vooroordelen de ander tegemoet te gaan. Want dat is volgens Vlieger waar we voortdurend mee bezig zijn: op voorhand invulling geven aan alles wat we op onze weg tegenkomen. Praat een ander naar jouw mening bijvoorbeeld te veel, laat dat idee varen en kom de ander open tegemoet. Zet de ander niet gevangen in jouw oordeel waardoor er nooit iets verandert of verbetert. Zie de ander nieuw. Dan kan er in het contact iets moois gebeuren.

God en mens zijn in de kern nooit van elkaar gescheiden geweest en zullen dat ook nooit zijn. Mocht je nog over de taal van Eckhart struikelen, na deze avond lees je deze mysticus beslist anders. Zeker als je dat in stilte doet en zijn woorden in alle rust tot je laat komen, ontvankelijk bent. Dan wordt Eckhart ook in jou geboren.