Nabeschouwing Capita Selecta-cursus 30 oktober 2019: Buitengewone ervaringen bij rouw

De cursus Buitengewone ervaringen bij rouw, begeleid door filosoof en parapsycholoog Hans Gerding en psychiater Odette de Theije, kenmerkt zich door een workshopkarakter. In de voorstelronde werd direct duidelijk dat de veertien deelnemers meer of minder ingrijpende buitengewone ervaringen hadden met verlies en rouw.

Opvallend was de openhartigheid van waaruit iedereen vertelde. Verhalen uit eigen ervaringen, direct en indirect, werden gedeeld. Tussendoor gaven Gerding en De Theije kort hun visie over de thema’s die zich aandienden. Het leven zou je kunnen beschouwen vanuit de tijd dat je als embryo op aarde komt, daarna geboren wordt en je leven leidt en het laatste stadium de dood als poort naar een andere vorm van leven. Een mooie uitspraak vond ik: ‘Wat je niet bent, sterft, wat je bent, niet.’

Engelen
Kunnen we ons er een voorstelling van maken, van de dood? Zien we engelen als ‘acceptabele gedaanten’ waarin overledenen zich manifesteren, want wat kan je anders met vage termen als ‘essentie’, ‘geest’ of ‘ziel’? Zijn je dromen gewoon dromen of komt er ‘iets’ vanuit de overgegane je bewustzijn helder binnen? Hoe angstig kan dit zijn? Hoe ga je ermee om? De ander, een nabije, heb je dan zeker nodig.

Systemische verkenning
Daar het in de bedoeling ligt de cursus systemisch te verkennen, werden er voor de pauze twee korte oefeningen gedaan. Systemisch werken is een vorm van psychotherapie, en heeft het karakter van (familie)opstellingen. Zo werd de groep gevraagd in volgorde van leeftijd plaats te nemen en later te gaan zitten op opleidingsniveau. Met enige aarzeling werd hieraan gehoor gegeven. Niet helemaal duidelijk voor iedereen werd de link met de buitengewone ervaringen bij rouw. Wel werd helder dat het om ordening gaat: hoe verhoud je je ten opzichte van elkaar, wat gebeurt er als je je daarvan bewust bent? Of juist niet? Wat voor dynamiek is er in een groep waarin zich mensen bevinden met uiteenlopende achtergronden en intenties? Welke plaats heb je daarin? Verborgen dynamieken kunnen helder worden door dit te benoemen en erover uit te wisselen.

De eigen ervaring en die van de ander
De link systemisch verkennen en rouw lijkt vooral te liggen bij het omgaan met je eigen ervaringen, maar ook die van de ander. Hoe communiceer je erover? Wat doe je als je het gevoel hebt dat de overgegane dierbaren nog om je heen lijken te zijn, of juist helemaal niet? Wat voor gevoelens laat je toe als iemand die gestorven is, je seintjes lijkt te geven doormiddel van knipperend licht of sterker nog, je sterk het gevoel geeft dat je voor de overgegane nog iets door moet geven in een toespraak bij de begrafenis? Hoe ga je dan om met jezelf, maar ook met andere familieleden en vrienden? Wordt het een gespreksonderwerp of duw je het weg?

Existentiële crisis
Het kan nogal ingrijpend zijn te ervaren dat een overledene zich al of niet dwingend manifesteert. Roep je dat zelf op vanuit een gevoel van verlies en rouw of heeft de overledene vanuit een andere wereld jou echt nog iets te vragen of zeggen? Mensen kunnen hierdoor soms in een existentiële crisis raken of zelfs psychotisch. In die situatie zijn relaties van groot belang, zeker als je hierdoor moeilijk of niet kan functioneren. Bescherming heb je dan nodig. Hierin zou de waarde kunnen liggen van de systemische verkenning. In de volgende drie bijeenkomsten gaat de uitwisseling verder over herinneringen en/of aanwezigheid, verkenning van contact-ervaringen, verkenning van een ‘veranderend zelf-verstaan en ‘landen in een nieuw-normaal’.