Door Annet Hoeijmans-Boon

Een reflectie op een bijzonder moment uit het leven van Annet en op het belang en de kracht van fysiek contact en aanrakingen.

Mijn vader is een aantal jaren geleden na een lange en slepende ziekte overleden. Dementie. Een verschrikkelijk aftakelingsproces waarbij mijn moeder langdurig mantelzorger is geweest voor hem. Totdat ze het niet meer kón en hij opgenomen werd in een verpleeghuis. Dat vond ze emotioneel heel moeilijk, hoewel ze rationeel wist dat het niet anders meer kon. Ze bleef worstelen met een schuldgevoel en een gevoel tekort te zijn geschoten.

Opluchting en eenzaamheid

De eerste jaren na zijn overlijden sloeg ze zich er makkelijk doorheen. De opluchting dat zijn lijden voorbij was. Ze vond plezier in uitstapjes met bridgevriendinnen en ook logeerpartijtjes bij kinderen (en kleinkinderen) waren een welkome afleiding. Maar met de loop der jaren werd de drukte in de jonge gezinnen haar langzamerhand te veel. De frequentie van het contact nam af. Nu voelt ze zich eenzaam, alleen en verloren. Haar lichaam wil niet meer zo goed en ze heeft het voortdurend benauwd.

Wat nu?

Als ik haar kamertje in het woon-zorgcentrum binnenkom ligt ze op het bed met haar gezicht naar de muur. Ik begroet haar en vraag of ze zin heeft in koffie of thee. Het blijft stil en mijn hart gaat naar haar uit. Ze straalt woordeloos zo’n eenzaamheid en verlatenheid uit.

Hartverscheurend. Wat nu? Ik ga bij het bed zitten en streel haar zachtjes over haar rug. Geen reactie. Terwijl ik kan zien dat ze wakker is. Rustig ga ik nog een poosje door met haar rug en armen strelen.

Ik koester haar

Ik besluit een kopje koffie te maken en rommel wat in het kleine keukentje. Als ik terugkom met de koffie ligt ze nog steeds in dezelfde houding. Roerloos. Dan krijg ik een ingeving. Ik zet de koffie op tafel en kruip tegen haar aan op bed. Ik vouw mijn lichaam om dat van haar, sla mijn arm om haar lichaam heen en zo blijven we een poosje liggen. Herinneringen aan vroeger, toen ik zo bij haar wegkroop wanneer ik angstig was of niet kon slapen, borrelen omhoog. Ik voel hoe onze verschillende ademritmes langzaam samenvloeien tot één rustige beweging. Ik koester haar oudere fragiele lichaam, zachtjes alsof ze een baby is. Tijd is onbelangrijk in deze intens zachte aanraking en koestering. In dit woordeloze samenzijn.

Bewegingsruimte

Als we zo een poos hebben gelegen voel ik iets bewegen bij haar. Ze zucht wat dieper. Ik blijf haar omhullen maar geef tegelijkertijd meer bewegingsruimte in afwachting van wat er gebeurt. Dan draait ze zich om, kijkt me aan en ik zie tranen in haar ogen. Onmiddellijk biggelen de tranen over mijn wangen. We kijken elkaar zonder woorden intens ontroerd aan. “Dank je wel,” zegt ze. “Nu voel ik weer de energie om op te staan en uit bed te komen.” “Heerlijk,” zeg ik. “Dan ga ik een kopje koffie voor je maken.”

Durven uitreiken

Even later zitten we aan de koffie en begint ze te vertellen. Ik luister en stel zo nu en dan een vraag. Ze vertelt over haar verdriet en het grote gemis. Over het gevoel tekort geschoten te zijn. Over het gebrek aan perspectief en de behoefte aan betekenisgeving als je ouder wordt. En vooral ook… het gemis van fysieke aanrakingen. De geborgenheid die ze ervaren had toen ik zo nabij was, had iets in haar wakker gemaakt. Zo vertelt ze verder. Over niet terug willen trekken, maar durven uitreiken naar haar dierbaren. Haar behoefte om zich daarin uit te leren spreken, zodat er een andere beweging op gang kan komen in haar sombere gemoed.

De achterliggende wijsheid

Mijn moeder wil zich niet langer schamen voor haar depressie. Het stille verdriet en zelfverwijt niet langer verbergen en lijdzaam verdragen. Zo breekt de achterliggende wijsheid in haar depressie langzaam door als een zonnestraal in een donkere en sombere lucht. De kracht van toegepaste communicatie is me die dag opnieuw getoond in al haar verschillende facetten. Ik dank mijn moeder voor haar openheid. “Een geschenk,” zeg ik tegen haar. Een geschenk waar ik intens dankbaar voor ben en mee verder ga in mijn leven. Dat is ook zingeving en betekenisgeving, immers?

Terwijl ik naar buiten loop, de zon in, besef ik ten diepste hoe belangrijk en krachtig fysiek contact en aanrakingen zijn in onze gedigitaliseerde wereld… Ongeacht alle protocollen die er inmiddels overheen gelegd zijn.

*De moeder van Annet overleed in 1997

Annet (1948) is al vele jaren getrouwd, trotse moeder en oma. Ze studeerde o.a. Spirituele Psychotherapie en is werkzaam geweest binnen het bedrijfsleven als communicatietrainer. Zij heeft een eigen praktijk – Ennoia: centrum voor bewustwording – en werkt vanuit het fundamentele vertrouwen dat alle potentie voor verandering zich bevindt binnen het individu en inspireert de ander zijn/haar eigen antwoorden te ontdekken.