De ziel van de Academie

Fons Dekkers is een van de oprichters van de Academie voor Geesteswetenschappen en doceert binnen onze opleidingen o.m. rechten, organisatie van de zorg en sociologie en metafysica. Hij studeerde rechten en sociale wetenschappen en promoveerde in de geneeskunde. Hij werkte onder meer als journalist, officier van justitie en directeur van diverse instellingen in de gezondheidszorg en heeft een unieke visie op de verbinding tussen wetenschap en spiritualiteit.

Wat was voor jou de voornaamste drijfveer om de Academie voor Geesteswetenschappen op te richten?

‘De missie van de academie is om het grensvlak tussen spiritualiteit en wetenschap te verkennen. We weten dat traditionele universiteiten en hogescholen vaak niet openstaan voor de niet-benoembare aspecten van het leven. Dit was voor mij altijd een groot gemis. We leven in een wereld waar zingeving steeds belangrijker wordt en mensen met een hoge sensitiviteit zoeken vaak naar verdieping in een spirituele context. Door dat zoeken te faciliteren, willen we een ruimte creëren waar deze gevoeligheid erkenning krijgt. De mensen die naar ons toekomen, zijn over het algemeen toch mensen die vrij hoog sensitief zijn. Die zoeken naar contact met al die andere werelden waar je óók in leeft.’

Dan ligt misschien ook op de loer dat de opleiding als zweverig wordt bestempeld?

‘Ja, dat is dan een risico. Maar er zit natuurlijk per definitie bijna iets zweverigs in als je met metafysica aan de gang gaat. Dat is zweverig omdat je het niet kan bewijzen, je kan het niet analyseren, je kan het niet meten. Maar verreweg het grootste deel van ons bestaan is in feite zweverig. Ik doceer onder meer het vak sociologie en metafysica, voor mij een voor de hand liggende combinatie .

Sociologie gaat over de verbinding tussen mensen en hoe we samen functioneren. Hoe je samen iets kan bereiken, wat er gebeurt als een organisatie wel of niet goed in elkaar zit. Metafysica daarentegen gaat over wat er boven of onder de fysieke werkelijkheid ligt. Door deze gebieden met elkaar te verbinden, creëren we een soort holistisch kritisch denken. Studenten kunnen leren dat de modellen en verhalen die we in de sociologie gebruiken, slechts één kant van de medaille zijn. Onder die modellen bevinden zich lagen die we niet altijd kunnen benoemen, maar die wel enorme impact hebben op ons leven en onze verbinding met anderen.’

Wanneer is jouw persoonlijke belangstelling voor spiritualiteit ontstaan?

‘Als kind ben ik al in aanraking gekomen met spiritualiteit. Opgegroeid in een katholieke cultuur met allerlei spirituele en symbolische inzichten in de werkelijkheid, voedde dat mijn nieuwsgierigheid naar de diepere vragen van het leven.

Tijdens mijn studietijd is die nieuwsgierigheid alleen maar gegroeid. Mijn tijd als journalist was ook een belangrijke periode; ik wilde achter de façades kijken. Een aantal intense ervaringen, vooral tijdens mijn reizen naar India, de Himalaya, het Midden-Oosten en Californië hebben deze zoektocht verder verdiept. India is een spiritueel inspirerend land. Een verblijf in diverse ashrams in Rishikesh heeft me diep geraakt. Ik had de gelegenheid om in veel landen en culturen te bestuderen hoe men zoekt naar liefde, zingeving en spiritualiteit. Mijn vrouw, die vorig jaar overleed, is hierin ook een grote inspiratiebron voor mij geweest. Zo kwam ik ook samen met mijn vrouw, die yoga-docent was en veel kennis had van de Himalaya-traditie, vaak in contact met zeer oude wijsheid. Dat alles stelt je in staat om levenswijsheden te verkennen ver buiten de wetenschappelijke, rationele wereld. De veelheid aan stromingen heeft me geleerd dat er natuurlijk niet één waarheid is, maar dat vele wegen ons kunnen leiden naar diepere, wezenlijke inzichten.’

Hoe verhoudt het curriculum van de opleiding geestelijke begeleiding zich tot andere (post-)hbo- of universitaire opleidingen op dit gebied?

‘Onze opleiding is tamelijk uniek. We willen mensen opleiden tot onder andere geestelijk begeleiders zonder hen in een dogmatische context te plaatsen.  Mensen die bij ons afstuderen, worden op een iets andere manier geïnspireerd  dan de gemiddelde dominee, imam of pastoor. Een academische studie theologie gaat met name over taal, over oude heilige boeken. Maar het is niet zo dat daar de enige waarheid, de enige werkelijkheid in gevonden kan worden. Je ziet in onderzoeken dat nog maar 45% van de Nederlandse bevolking zichzelf actief kerkelijk noemt. Al die andere mensen zijn op zoek naar iets anders. Er is steeds meer vraag naar een niet-traditionele benadering van geestelijke zorg, ook in instellingen voor gezondheidszorg, onderwijs, welzijn en allerlei andere organisaties. Wij noemen deze mensen ook bewust geestelijk begeleiders (en niet verzorgers) omdat ze wat ons betreft inspelen op het hart, op het gevoel, op de spiritualiteit van de ander. Wat zoekt die persoon? Daar willen we iemand bij ondersteunen.’

Kunnen afgestudeerden van de Academie net zo makkelijk een baan vinden in de geestelijke begeleiding als mensen met een theologische studie?

‘Dat hangt van het specifieke beroep af. Bij grote zorginstellingen en overheidsorganisaties als defensie en justitie eist men nog vaak een traditionele theologische opleiding. Maar ik zie een groeiende interesse van werkgevers naar niet-theologische vormen van geestelijke begeleiding. Dit is de weg die wij als Academie zijn ingeslagen. We begeleiden studenten in het creëren van een beroepsprofiel dat aansluit bij hun unieke vaardigheden en de behoeften van moderne organisaties.’

Als je al jouw vak- en kennisgebieden overziet, waar loop je dan het meest warm voor?

‘Aan de ene kant sociale wetenschap, aan de andere kant zou ik zeggen recht, want ik ben zo’n zes jaar officier van justitie geweest en toen was ik bezig met de strijd tegen ‘het kwaad’. Er zijn mensen die zo slecht met anderen omgaan en zo gewetenloos in de samenleving staan, dat je ze niet gewoon hun gang kunt laten gaan en dan kun je dus met rechten belangrijke dingen doen. Ik denk dat ik het vak Sociologie en Metafysica ook heb ontwikkeld om die dwarsverbanden expliciet te maken. Dat is wel mijn favoriete module, dan kom ik het meest in de flow.’

Wat inspireert jou het meest in je werk als docent aan de Academie?

‘Zonder twijfel de interactie met de studenten. De discussie en de uitwisseling van ideeën zijn bijzonder waardevol. De vakken ‘Sociologie en Metafysica’ en ‘Sociologie van de Verlieservaring’ bieden veel ruimte voor oprechte dialoog. Het vak ‘Organisatie van de Zorg’ geeft studenten de gelegenheid een beroepsprofiel te maken waarin zij kunnen reflecteren op hun eigen rol in de samenleving. De diversiteit aan perspectieven in de klas biedt een rijke voedingsbodem voor nieuwe inzichten en creativiteit. We exploreren samen wat de essentie van het menselijk bestaan is, en dat zal altijd mijn grootste drijfveer zijn.’

Is de Academie een fijne plek is om te werken?

‘Ja, absoluut. Er is een bijzondere verbinding tussen de collega’s en met de studenten. Het is een plek waar iedereen herkenning vindt in zijn of haar spirituele zoektocht. Er heerst een open cultuur waarin we elkaar aanmoedigen om steeds dieper naar de essentie van onze vakgebieden te graven. De combinatie van ziel, zingeving en zorg is de kern van alles wat we doen. Zingeving en zorg komen samen in het verbinden van mensen, een wezenlijke behoefte in ons bestaan. Zowel ons geestelijk welzijn als de kwaliteit van zorg die we bieden, hangt af van ons vermogen om de diepten van de menselijke ziel te begrijpen.’

Zijn er nog toekomstambities voor de Academie?

‘We willen blijven groeien en ontwikkelen zonder de persoonlijke benadering uit het oog te verliezen. De erkenning van onze opleiding door de Stichting Kwaliteitsregister Geestelijk Verzorgers (SKGV) was al een grote stap, maar we willen onze impact uitbreiden. Het versterken van de positie van de niet-traditionele (ongebonden) geestelijke begeleiding binnen de gezondheidszorg is iets waar we naar streven. Ik hoop dat we met de Academie nog veel meer mensen kunnen raken en begeleiden op hun unieke reis naar zingeving.’

Interview door Marlous Lazal, studente Spiritualiteit & Zingeving, november 2024.