Door Joep Wijsbek

Slechts enkele jaren nadat Edith Eger in 2017 op negentigjarige leeftijd haar indrukwekkende memoires onder de titel De Keuze (The Choice) publiceerde, schreef zij een nieuw boek, met als titel: Het Geschenk (The Gift). Zij schreef dit boek, zoals zij zelf zegt, omdat veel lezers van De Keuze haar vroegen om een aantal concrete tips waarmee zij de inzichten die Edith in dit boek beschrijft in hun eigen leven zouden kunnen toepassen.

Het thema, datgene wat Edith uiteindelijk in haar leven ontdekte, is in beide boeken hetzelfde. Wat er met ons gebeurt, is uiteindelijk niet het belangrijkste, volgens Edith Eger. Het gaat erom wat we ermee doen. Want we krijgen in ons leven allemaal te maken met lijden. We kennen allemaal verdriet, verlies, wanhoop, angst en mislukking. Maar we hebben ook allemaal een keuze als we te maken hebben met moeilijkheden. We kunnen opgeven of ervoor kiezen om elk moment als een geschenk te ervaren. Makkelijk gezegd misschien, maar Edith Eger laat in Het Geschenk ook zien hoe zij dit gedaan heeft, hoe haar patiënten dit voor elkaar krijgen en zij geeft advies over hoe de lezer van dit boek dat in zijn eigen leven kan doen. Eenvoudig is het uiteindelijk niet, maar wel mogelijk.
Verwijderd: In De Keuze schrijft Edith Eger: ‘Wanneer we onze waarheden en verhalen dwingen om zich te verstoppen, kunnen de geheimen hun eigen trauma, hun eigen gevangenis worden. In plaats van dat de pijn minder wordt, wordt datgene wat we weigeren te accepteren net zo’n onontkoombare gevangenis als een echte gevangenis met stenen muren en ijzeren tralies. Als we onszelf niet toestaan om te rouwen om ons verdriet, onze wonden en teleurstellingen, zijn we ertoe verdoemd om ze telkens opnieuw te beleven. Je kunt vrijheid vinden in het accepteren van wat er is gebeurd. Vrijheid betekent dat we de moed verzamelen om de gevangenis af te breken, steen voor steen.’

Praktische gids

Het geschenk is een praktische gids, geschreven om ons zachtjes aan te moedigen de gedachten die ons gevangen houden en het destructieve gedrag dat ons belemmert te veranderen. Het bevat 12 lessen die samen met de verhalen uit Edith Egers eigen leven en die van haar cliënten beschreven worden in evenzoveel hoofdstukken. Je leert daardoor om je slechtste momenten te zien als je beste leermeesters en vind je vrijheid door de kracht die erin zit. Deze lessen hebben betrekking op de volgende thema’s:

1. 1. De gevangenis van de slachtofferrol.
   2. De gevangenis van de vermijding.
   3. De gevangenis van de verwaarlozing.
   4. De gevangenis van geheimen.
   5. De gevangenis van schuld en schaamte.
   6. De gevangenis van onverwerkt verdriet.
   7. De gevangenis van starheid.
   8. De gevangenis van wrok.
   9. De gevangenis van verlammende angst.
   10. De gevangenis van vooroordelen.
   11. De gevangenis van hopeloosheid.
   12. De gevangenis van het niet-vergeven.

Schuld, schaamte en angst

Het zijn vrijwel allemaal thema’s die we in ons eigen leven ook tegenkomen. Bijvoorbeeld het thema ‘schuld en schaamte’ in hoofdstuk 5. Daarvan is volgens Edith Eger sprake als je jezelf dingen verwijt, als je gelooft dat iets jouw fout is. Het is belangrijk om schuld te scheiden van spijt. Spijt is een gepaste reactie op een erge fout die we hebben gemaakt of op een onrecht dat we iemand hebben aangedaan. Het betekent dat je accepteert dat het verleden het verleden is, dat het niet veranderd kan worden, en dat je jezelf toestaat om daar verdrietig over te zijn. Spijt is in het heden. Het kan bestaan naast vergeving en vrijheid. Schuld daarentegen houdt je gevangen. Schuld komt voort uit schaamte; als je gelooft ‘ik ben het niet waard’, als je denkt dat je niet genoeg bent, dat niets genoeg is, wat je ook doet.
Verwijderd: Schuld en schaamte zijn ontzettend slopend. Maar ze bepalen niet wie we echt zijn. Het is een manier van denken waarvoor we kiezen en waarin we vast komen te zitten. Je hebt altijd een keuze in wat je doet met de informatie die het leven je geeft. Uiteindelijk komen schuld en schaamte niet van buitenaf. Ze komen van binnenuit. Als we vrij van schaamte willen leven, laten we ons leven niet bepalen door de meningen van anderen. Het is dus belangrijk dat jij zelf bepaalt hoe je van betekenis bent.

Interessant is ook hoofdstuk 9 over verlamming door angst. Volgens Edith Eger worden we niet met angst geboren. Vaak zijn de emotionele reacties die in ons geheugen staan gegrift niet eens die van onszelf; we hebben ze geleerd door naar anderen te kijken. Dus je kunt aan jezelf vragen: ‘Is dit mijn angst? Of die van een ander?’ Als de angst eigenlijk van je moeder, vader, grootouders of echtgenoot is, hoef je deze niet langer met je mee te dragen. Leg hem gewoon neer. Laat je grip erop los. Laat de angst achter. Maak dan een lijst van de angsten die nog over zijn. Op deze manier kun je je angsten onder ogen zien in plaats van ertegen te vechten, ervoor weg te lopen of ze met medicijnen te bestrijden.

Ballerina van Auschwitz

Edith Eva Eger (Kosice/Kassa, voormalig Hongarije, 1927) wordt ook wel ‘de ballerina van Auschwitz’ genoemd. Zij was nog maar een tiener toen zij in 1944 een van de ergste kwaden meemaakte die de mensheid ooit heeft gekend. Als Joodse bewoonster van het door de Nazi’s bezette Hongarije, werd zij met haar familie naar Auschwitz gedeporteerd. Haar ouders werden direct naar de gaskamers gestuurd, maar Edith werd gespaard en moest voor Joseph Mengele dansen. Tegen het einde van de oorlog werden Edith en andere gevangenen overgebracht naar Oostenrijk. Op 4 mei 1945 zag een jonge Amerikaanse soldaat haar hand licht bewegen tussen een aantal dode lichamen. Hij schakelde snel medische hulp in en bracht haar terug van het randje van de dood. Na de oorlog verhuisde Edith naar Tsjecho-Slowakije en in 1949 verhuisden zij en haar man naar de Verenigde Staten. In 1969 behaalde zij haar diploma in de psychologie aan de Universiteit van Texas, El Paso en daarna haar doctoraat. Op latere leeftijd besloot ze haar verhaal op te schrijven en te gebruiken om mensen te helpen omgaan met moeilijke gebeurtenissen in het leven. Zij heeft nog steeds een klinische praktijk in La Jolla, Californië.

Het Geschenk | Edith Eger | 2020 | A.W. Bruna Uitgevers | Amsterdam | € 18,99