Kopstudie Vrije Studierichting
In de basisopleiding Spiritualiteit & Zingeving krijg je aanknopingspunten aangereikt voor een individuele zoektocht, zonder dat deze wordt ingebed in dogmatische religieuze, wetenschappelijke of politieke leerstellingen. Het uitgangspunt is inspiratie en verwondering met daarnaast een kritische, individuele kenniswerving en -toepassing.
Je volgt in de basisopleiding een moduleprogramma met op zaterdagen of dinsdagavonden hoor- en werkcolleges. De modules worden afgesloten met een tentamen, meestal in de vorm van een take-home tentamen. Daarvoor wordt de nodige thuisstudie gevraagd.
Vakgebieden kopstudie Vrije Studierichting
Onze opleidingen kennen verschillende vakgebieden. Hierin bieden we diverse modules aan. In de kopstudie Vrije Studierichting komen de volgende vakgebieden aan bod:
I Kennis en ideeën
Esoterische en spirituele stromingen
Er is veel kennis over innerlijke en grensoverschrijdende ervaringen verzameld in tradities die hun wijsheid wilde afschermen tegen onbegrip en daarom min of meer in het verborgen bloeiden, de zogenaamde occulte of esoterische kennis. In deze modules brengen we de ontwikkeling van de Westerse spiritualiteit in kaart door belangrijke geestelijke en spirituele stromingen zoals de gnosis, het hermetisme, de alchemie, theosofie, antroposofie, vrijmetselarij en rozenkruisers te volgen. Daarnaast behandelen we de mondelinge tradities door de eeuwen heen van volkeren die in harmonie met de natuur leven.
Het vrouwelijke en het mannelijke
Gedachten over de verhouding tussen het mannelijke en vrouwelijke speelden al in de oudste scheppingsmythen en hebben door de hele geschiedenis heen schrijnende consequenties gehad. De module behandelt de verhouding mannelijk-vrouwelijk in antieke tijden en in jodendom, christendom en Islam en de psychologische betekenis hiervan op de samenleving. Ook het begrip Animus/Anima van C.G. Jung en de invloed van feministische stromingen tot aan de #MeToo-beweging komen aan de orde.
Transpersoonlijke en parapsychologie
Transpersoonlijke psychologie is het onderzoeken van ervaringen van verbondenheid en verwevenheid tussen personen, tussen mens en natuur, en tussen mens en kosmos. Sommige van deze verschijnselen lijken in strijd met een gevestigd wereldbeeld en worden daarom paranormaal genoemd. Onbegrepen verschijnselen kunnen tot psychische nood leiden (‘spiritual emergency’). Aan de orde komen verder de spirituele kanten van de bijna-doodervaring, de Jungiaanse psychologie, psychosynthese, humanistische psychologie en verschillende hedendaagse vormen. Typologie gaat over hoe mensen in de loop der eeuwen persoonlijkheidstypen hebben willen indelen. Aan de orde hierbij komen o.a. astrologie, het enneagram, de energy-drive methode en de typologie van Jung. Comparatieve psychologie vergelijkt de voorstellingen die er in de loop van de eeuwen in verschillende culturen zijn ontstaan van de menselijke ziel of geest. We kijken onder meer naar het contrast tussen oosterse en westerse en sjamanistische denkbeelden.
Hedendaagse visies op mens-zijn
Technici werken aan een vergaande integratie van mens en machine. Door de nieuwe mogelijkheden worden we teruggeworpen op de vraag waarin nu juist onze menselijkheid is gelegen. In deze module leer je te kijken vanuit oude wijsheid naar de nieuwe ontwikkelingen en een visie te ontwikkelen op menselijkheid in een tijd dat de instrumentele mensopvatting steeds meer domineert.
Filosofie en metafysica
In esoterische mensbeelden leeft de overtuiging dat de mens verschillende lichamen heeft die opgebouwd zijn uit andere materie dan de gewone stof. Deze ‘stoffelijke meervoudigheid’ komt voor in de vroegste teksten van India, Egypte en in de Griekse wijsbegeerte. De verhouding ziel-lichaam maakt hier deel vanuit. Hiernaast komen recente kosmologische theorieën over een levende en bezielde kosmos aan de orde, met aandacht voor inzichten van (speculatieve) wetenschappers als David Böhm en Rupert Sheldrake.
II Over ervaringen
Zingeving en spiritualiteit
Het leven is een aaneenschakeling van gebeurtenissen en ervaringen die ook opgevat kunnen worden als mogelijke signalen van opdracht en bestemming. We behandelen het concept levensloop en levenslot (Schuurman), de levensopdracht van de mens en het vinden van zin bij tegenslag. Je krijgt zo tal van vormen van betekenisvolle spiritualiteit aangereikt en een instrumentarium om zelfstandig zingevend gedachtengoed te ontwikkelen. We besteden apart aandacht aan de (logo-)therapeutische benadering van Victor Frankl. Tevens maak je kennis met de mystieke ervaringen zoals die worden beschreven in de mystieke tradities en stromingen van het christendom, jodendom, de islam en oosterse mystieke stromingen.
Veranderde bewustzijnsvormen en parapsychologie
Transpersoonlijke ervaringen vinden vaak plaats in bewustzijnstoestanden die afwijken van het alledaagse waakbewustzijn, zoals dromen, trance en hypnose. Kennis van deze toestanden (altered states of consciousness) is onontbeerlijk voor het begrip van de menselijke mogelijkheden. De modules behandelen verschillende aspecten hiervan. Belangrijk voor het begrip van het bewustzijn is het verdiepen van je eigen innerlijke ervaringen en de kennismaking met de filosofische visies die in de loop van de eeuwen over het bewustzijn zijn ontwikkeld.
Rituele vormgeving
In deze module leer je de voorwaarden voor ritueelbegeleiding. Je gaat oefenen met persoonlijke en collectieve symbool- en verhaalelementen die deel uitmaken van een ritueel. Aan de hand hiervan ben je in staat een eigentijds ritueel vorm te geven – of te helpen vormgeven.
Mantische technieken Astrologie, numerologie
Door de eeuwen heen hebben mensen allerlei technieken ontwikkeld om samenhangen te duiden en tekens te lezen waarbij vaak gebruik wordt gemaakt van synchroniciteit en toevalsprocessen. We besteden aandacht aan astrologie, tarot, de I-tjing en numerologie. Tevens behandelen we het wetenschappelijk onderzoek op dit gebied, waaronder dat van Michel Gauquelin.
III Afronding studie
Eindscriptie en onderzoek
In je eindscriptie voer je zelfstandig een (empirisch of literatuur-) onderzoek uit op een van de terreinen van de opleiding. Je scriptie omvat een samenhangend verslag daarvan.
Leerdoelen en eindtermen
Wanneer je bent afgestudeerd aan de basisopleiding Spiritualiteit & Zingeving gevolgd door de Vrije Studierichting beschik je over de volgende deskundigheid en vaardigheden:
- Zelfstandig en onbevangen vanuit een breed kennisperspectief kunnen nadenken over zingevingsvragen, spiritualiteit en transcendentie; in staat tot reflecteren op eigen gedrag, denken en gevoelens;
- Zelfstandig en geïnspireerd je weg kunnen vinden in cultuurhistorische en methodologische benaderingen van wereldgodsdiensten, filosofische stromingen, religieuze bewegingen of andere vormen van spiritualiteit en esoterie in relatie tot zingevingsvragen;
- Zelfstandig en geïnspireerd je weg kunnen vinden in sociaal wetenschappelijke, (para)psychologische en natuurwetenschappelijke paradigma’s met betrekking tot zingevingsvragen;
- Onbevooroordeeld maar ook kritisch kennis kunnen nemen van bijzondere bewustzijnstoestanden, buitenzintuigelijke waarneming, meditatiemethoden en andere ingangen tot transcendentie of spiritueel inzicht.
Studiebegeleiding
Opnieuw een studie oppakken naast je baan, vrijwilligerswerk en/of je gezin vraagt om een goede inpassing in een werkweek. Vanuit de Academie voor Geesteswetenschappen krijg je daarbij ondersteuning.
Iedere basisopleiding heeft een eigen tutor, die een luisterend aanspreekpunt is voor studiegerelateerde vragen. Naast de inhoudelijke modules is er in basisopleidingen ruime aandacht voor studie- en leertrajectbegeleiding.
De tutoren, in samenwerking met andere docenten, begeleiden je in het studeren en de persoonlijke en professionele ontwikkeling die daardoor ontstaat. In de beroepsgerichte opleidingen wordt naast de inhoudelijke modules de benodigde tijd ingeruimd voor leertrajectbegeleiding, supervisie, intervisie, stage en stagebegeleiding. Een eindwerkstuk of scriptie vormt de afronding van je opleiding.
Kees Voorhoeve, tutor Spiritualiteit & Zingeving
Door de eeuwen heen hebben vele religieuze, spirituele en filosofische stromingen de mens gestimuleerd om te reflecteren op de zin van het bestaan en op zoek te gaan naar de spirituele essentie, de authentieke kracht of diepere geestelijke drijfveer van ons leven. Verschillende zingevingsvragen spelen hierbij een rol: Wat is echt belangrijk in mijn leven? Wie ben ik? Waar haal ik inspiratie vandaan? Hoe kan ik wakker worden voor de essentie? Op welke wijze kan ik omgaan met tegenslagen? Hoe kan ik in mijn ervaring rust en ruimte creëren zodat ik mij kan verbinden met liefde en wijsheid? In de opleiding Spiritualiteit & Zingeving gaan we verdiepend oude wijsheidsscholen, wereldgodsdiensten, filosofische systemen en mystieke tradities bestuderen en we zullen daarbij steeds een koppeling maken naar de moderne tijd, onze eigen ervaring en de verschillende zingevingsvragen. Op deze wijze kan een persoonlijke en pluriforme levenskunst zich ontvouwen waarbij we meer bewust worden van onze levensvisie en een proces van spirituele groei kunnen ondergaan.
Ik wens je veel bezieling, enthousiasme en avontuur toe bij deze ontdekkingsreis.
Kees Voorhoeve
Tutor en docent Spiritualiteit & Zingeving
Studieopzet & tentamens
In deze kopstudie volg je een programma van steeds vier avonden met verdiepende hoor- en werkcolleges. Elk van deze modules wordt afgesloten met een tentamen, veelal een take-home tentamen. Het vierde jaar wordt afgesloten met het zelfstandig uitvoeren van een onderzoek op een zelf te kiezen onderwerp op een van de vakgebieden van de studie en een eindscriptie.
In de regel krijg je zes weken de tijd om een tentamen te maken. De docent krijgt zes weken de tijd om tentamens na te kijken. Gestreefd wordt naar een nakijktijd van drie weken. Tentamens zijn tien jaar geldig. Daarnaast maak je jaarlijks een portfolio als afronding van de studie- of leertrajectbegeleiding. Een take-home tentamen is een persoonlijke verwerking van de lesstof. Tijdens dit gedeelte van het leerproces kan het behulpzaam zijn om met een medestudent van gedachten te wisselen over de inhoud van je take-home tentamen. Deze vorm van uitwisseling en samenwerking stimuleren we omdat dit het wederzijdse leren stimuleert. Vermeld altijd bronnen waaruit je citeert of kennis aanhaalt. Plagiaat bij het tentamen, het overnemen van teksten van anderen en die als eigen werk presenteren, heeft gevolgen.
