Studiecoördinator
Door de eeuwen heen hebben vele religieuze, spirituele en filosofische stromingen de mens gestimuleerd om te reflecteren op de zin van het bestaan en op zoek te gaan naar de spirituele essentie, de authentieke kracht of diepere geestelijke drijfveer van ons leven. Verschillende zingevingsvragen spelen hierbij een rol: Wat is echt belangrijk in mijn leven? Wie ben ik? Waar haal ik inspiratie vandaan? Hoe kan ik wakker worden voor de essentie? Op welke wijze kan ik omgaan met tegenslagen? Hoe kan ik in mijn ervaring rust en ruimte creëren zodat ik mij kan verbinden met liefde en wijsheid?
In de opleiding Spiritualiteit & Zingeving gaan we verdiepend oude wijsheidsscholen, wereldgodsdiensten, filosofische systemen en mystieke tradities bestuderen en we zullen daarbij steeds een koppeling maken naar de moderne tijd, onze eigen ervaring en de verschillende zingevingsvragen. Op deze wijze kan een persoonlijke en pluriforme levenskunst zich ontvouwen waarbij we meer bewust worden van onze levensvisie en een proces van spirituele groei kunnen ondergaan.
Ik wens je veel bezieling, enthousiasme en avontuur toe bij deze ontdekkingsreis.
Kees Voorhoeve
Studiecoördinator en docent Spiritualiteit & Zingeving
Basisopleiding SZ
In de basisopleiding Spiritualiteit & Zingeving krijg je aanknopingspunten aangereikt voor een individuele zoektocht, zonder dat deze wordt ingebed in dogmatische religieuze, wetenschappelijke of politieke leerstellingen. Het uitgangspunt is inspiratie en verwondering met daarnaast een kritische, individuele kenniswerving en -toepassing.
Je volgt in de basisopleiding modules met op zaterdagen of dinsdagavonden hoor- en werkcolleges. De modules worden afgesloten met een tentamen, meestal in de vorm van een take-home tentamen. Daarvoor wordt de nodige thuisstudie gevraagd.
Leerlijn Filosofie
De leerlijn Filosofie is een kennismaking met de grote denkers uit de westerse filosofie en de grondideeën en thema’s die voor zingeving een bijzondere relevantie hebben – waaronder Plato’s Ideeënleer en het neoplatonisme, Aristoteles, Kant, James en Wittgenstein en de metafysica. Er wordt gewerkt aan zelfreflectie en het onderzoeken van een eigen standpunt ten aanzien van filosofische, ethische en zingevingsvragen.
Module Westerse filosofie [1e jaar]
Een overzicht van de hoofdlijnen van de westerse filosofie. Er worden grondideeën en thema’s uit de wijsbegeerte behandeld die voor de studierichting een bijzondere relevantie hebben.
Inhoud van de lessen:
(1) Plato, Aristoteles en Plotinus
(2) Rationalisme en empirisme
(3) Kant, Wittgenstein en Kuhn – taalfilosofie en wetenschapsfilosofie
(4) De levensfilosofie en de fenomenologie.
Module Oosterse filosofie [1e jaar]
In de module komen aan bod: de visies en het begrippenkader van de Chinese en Indiase filosofie. Centrale begrippen uit de hindoeïstische filosofie zoals het Vedische gedachtegoed en de principes van atman en brahman komen aan bod.
Wat het boeddhisme betreft gaat de aandacht uit naar de verschillende scholen en hun interpretaties van de dharma van de Boeddha. Bij de Chinese filosofie zal gekeken worden naar visies op het universum en Taoïstische levenskunst.
Module Existentiefilosofie [2e jaar]
De student maakt kennis met existentiefilosofie uit de 20e eeuw en de aanloop daartoe. Er worden teksten gelezen van of over Sören Kierkegaard, Friedrich Nietzsche, Karl Jaspers en Jean-Paul Sartre. Dit gedachtegoed wordt ingebed in de ‘de vrije wil-discussie’ uit de huidige tijd. De student reflecteert op de vraag wat existentiefilosofie kan betekenen voor de omgang met zingevingsvragen.
Leerlijn Sociologie en Metafysica
Module Sociologie en Metafysica [1e jaar]
De student maakt kennis met een sociologische wijze van waarnemen en denken, waarbij de samenhang tussen sociologische, psychologische, biologische, filosofische en religieuze paradigma’s wordt toegelicht. Zo leert de student creatief reflecteren op godsdienstige, spirituele, ethische of ideologische inzichten en overtuigingen.
Leerlijn Ethiek
Module Ethische reflectie [2e jaar]
Door deze inleidende module verwerven de studenten kennis van de eigenstandigheid van ethiek als vakgebied. De overdracht van deze kennis maakt gebruik van zowel historische als systematische benaderingen. De student verwerft de vaardigheid om een morele kwestie reflexief ‘uit te pakken’ en te verhelderen door deze te kunnen plaatsen in actuele modellen van ethiek en hoe deze modellen samenhangen met de kwestie van zingeving.
Leerlijn Spiritualiteit en Zingeving
Spiritualiteit lijkt te verschijnen waar geconstitutioneerde religie verdwijnt. Aandacht wordt besteed aan het begrip spiritualiteit binnen een geseculariseerde samenleving en de samenhang met filosofie en religie. Spiritualiteit gaat over in verbinding te zijn met de bron van het leven en onze ervaring fundamenteel te veranderen in wijsheid en compassie, een ontdekkingsreis naar onze ware natuur.
Module Wie is de Mens? [1e jaar]
De module ‘Wie is de Mens?’ is gericht op het verkrijgen van kennis en inzicht over verschillende mensbeelden in de psychologie, filosofie, religie en spiritualiteit.
De vraag ‘Wie is de Mens?’ staat hierbij centraal. Vanuit verschillende stromingen worden mensvisies onderzocht. Aan bod komen de filosofische visie van Simone Weil, het mensbeeld uit de Tibetaanse Bön/Dzogchen traditie, de spiritualiteit in het soefisme van Ibn ‘Arabi en het mensbeeld in de logotherapie van Viktor Frankl.
Module Biografie als ontwikkelingsweg [1e jaar]
Tijdens de colleges worden fragmenten uit de eigen biografie beschreven/onderzocht en wordt er geluisterd naar die van medestudenten. Er is aandacht voor de biografie als ontwikkelingsweg en voor de toepassing van de methodiek van het autobiografisch schrijven.
Module Spiritueel kompas [2e jaar]
Tijdens de werkcolleges van de Module Spiritueel kompas wordt verkend welke vormen en ervaringen van spiritualiteit authentiek zijn. Verschillende visies, criteria en methoden van spiritualiteit worden onderzocht en er wordt gekeken op welke wijze deze vormen van spiritualiteit betrouwbaar zijn om zodoende het kaf van het koren te scheiden.
Op basis van deze verkenning maken de studenten een eigen Spiritueel kompas waarbij wordt aangeven wat authentiek en heilzaam is ten aanzien van spiritualiteit.
Leerlijn Wereldgodsdiensten en Mystiek
In deze modules wordt kennis en inzicht geboden in enkele kenmerken van grote wereldreligies: ontstaan, geschriften, godsbeeld, mensbeeld en vieringen. De religies worden ook bezien in hun onderlinge relatie en hun verschillen/overeenkomsten. Bijzondere aandacht wordt besteed aan esoterie en mystieke tradities en waar deze elkaar raken.
Westerse religies [1e jaar]
Van de drie godsdiensten Jodendom, Christendom en Islam worden in vogelvlucht behandeld: oorsprong, bronnen, leer, leefregels, stromingen en verhalen. Dat gebeurt voornamelijk via de leesstof. In de lessen worden bepaalde per godsdienst kenmerkende aspecten nader belicht en interactief besproken.
Module Mystiek [1e jaar]
Tijdens de werkcolleges van de module Mystiek worden de uitgangspunten en kenmerken van mystiek besproken. Aan de hand van voorbeelden uit onder andere het boeddhisme en christelijke mystiek krijgt de student uitleg over de fases van de mystieke weg en oefent de student met enkele basisprincipes van mystiek zoals aandacht, aanwezigheid, ruimte, loslaten en overgave.
Module Kabbalah [2e jaar]
De student maakt kennis met de kabbalistische levensboom als instrument of gereedschap voor zelfobservatie: sefirot, paden, driehoeken en de betekenis van kether, tiferet, yesod en malchut in het bijzonder. De levensboom wordt als hulpmiddel gebruikt om gericht over zichzelf na te denken. De student werkt door te oefenen met de levensboom aan het beschrijven van aspecten van het eigen leven.
Leerlijn Westerse esoterie
Module Westerse esoterie [1e jaar]
De grote lijnen van de geschiedenis van de westerse esoterie en de essentie van het esoterisch gedachtegoed worden behandeld. Bijzondere aandacht is er voor het esoterisch christendom (de Nag Hammadi- en Hermetische geschriften). Ook de daaraan verwante stromingen komen aan bod: de alchemie, de theosofie, de antroposofie, rozenkruisbeweging en de vrijmetselarij.
Leerlijn Psychologie
In deze modules wordt feitelijke kennis en inzicht geboden in enerzijds de verschillende psychologische stromingen zoals de biologische, de leertheoretische, de humanistische en de systeemtheoretische benadering. Daarnaast wordt de menselijke levensloop van baby tot volwassene behandeld waarbij aandacht wordt gegeven aan de normale ontwikkeling én de invloeden vanuit de omgeving op die ontwikkeling en het ontstaan van achterstandssituaties. De student verdiept zich daarnaast ook in de religieuze ervaring en bijzondere bewustzijnstoestanden, waarbij met name de benaderingen van Jung aan bod komen.
Module Psychologie van de emotie [1e jaar]
In deze module verkrijgt de student theoretische kennis over enkele belangrijke aspecten uit de emotieleer. De student leert de eigen emoties en die van hun cliënten in een breder psychologisch kader te plaatsen. We bespreken ook de verschillende perspectieven die de psychologie kent. We behandelen de basis-emoties zoals angst, boosheid, verdriet en blijdschap. Vervolgens komen ook schuld en schaamte aan bod.
Module Jungiaanse psychologie [2e jaar]
Introductie in sleutelbegrippen van Carl Gustav Jung.
Deze sleutelbegrippen weten aan te wenden in kwesties van ‘spiritualiteit en zingeving’.
Deze sleutelbegrippen weten te plaatsen in je persoonlijk individuatieproces.
Leerlijn Nieuwe Wetenschappen
Deze leerlijn gaart over het wetenschappelijk onderzoek naar bijzondere menselijke ervaringen en waarnemingsvormen die niet met de normale zintuiglijkheid te verklaren zijn: telepathie, helderziendheid, telekinese, de bijna-doodervaring (bde) en synchroniciteit.
Module Grenservaringen en Nieuwe wetenschappen [2e jaar]
Deze module geeft een overzicht van Bijzondere Menselijke Ervaringen, ofwel Exceptional Human Experiences, met drie accenten: de daarvoor gebruikte Begrippen, de manier waarop de Ervaringen zich voordoen en de uitgevoerde Onderzoekingen (BEO). Bekeken wordt of deze ervaringen al of niet in te passen zijn in het natuurwetenschappelijk denken en wat zij kunnen betekenen voor het dagelijks leven.
Module Kwantumfysica [2e jaar]
Het inzicht verkrijgen dat de wetenschap via de kwantumfysica heeft ontdekt dat de wereld die wij waarnemen niet los van onszelf te zien is, zoals de boodschap luidde van de klassieke fysica. Wij zijn geen toevallige toeschouwers in een onverschillig universum maar er juist in werkelijkheid intiem mee verbonden.
Leerlijn Zingeving
Reflecteren over de zin van ons leven, vormt een belangrijk onderdeel van de opleiding. In deze modules komen verschillende referentiekaders voor zingeving aan de orde met speciale aandacht voor zingeving en geestelijke begeleiding, ouderdom en verlies en de levensbestemming van de ziel.
Module Zingeving in perspectief [2e jaar]
De inhoud van de module wordt gevormd door de stapsgewijze introductie van een omvattend zingevingsconcept, waarbij teruggegrepen wordt op een aantal bestaande wetenschappelijke publicaties en officiële documenten. Tevens wordt aandacht gegeven aan de wijze waarop zingeving in het leven concreet gestalte krijgt.
De student leert dimensies en aspecten van zingeving kennen en hoe deze samenhangen. Het gaat om de relationele, hermeneutische, spirituele en functionele dimensies van zingeving en de psychologische, narratieve en ethische aspecten ervan.
Module Zingeving, ouderdom, verlies [2e jaar]
Tijdens de colleges worden aan de hand van verhalen, theorieën, gesprekken/uitwisselingen eigen ervaringen rond ouderdom en verlies onderzocht en wordt er oordeelsvrij geluisterd naar die van medestudenten. Er is aandacht voor verschillende zienswijzen en standpunten. Thema’s als ouder worden, sterven, dementie etc. worden gerelateerd aan zingeving vanuit een zeker ontwikkelingsperspectief.
Zingeving en levensbestemming [2e jaar]
De module ‘Zingeving en levensbestemming’ heeft als rode draad verschillende levensvragen die mensen veelvuldig stellen. Wie ben ik? Over welke kwaliteiten beschik ik? En waartoe ben ik hier op deze aarde?
Leerlijn Persoonlijke ontwikkeling
In de studiebegeleiding staat de persoonlijke ontwikkeling en het leerproces centraal waarbij kennis en inzichten uit de verschillende modules worden geïntegreerd. In deze module wordt aandacht besteed aan het verrijken en verdiepen van de eigen levensvisie, zingeving en levenskunst en kan op een pluriforme wijze een proces van spirituele groei zich ontvouwen.
Studiebegeleiding
Opnieuw een studie oppakken naast je baan, vrijwilligerswerk en/of je gezin vraagt om een goede inpassing in de (werk)week. Vanuit de Academie voor Geesteswetenschappen krijg je daarbij ondersteuning.
De studiecoördinatoren, in samenwerking met andere docenten, begeleiden je in het studeren en de persoonlijke en professionele ontwikkeling die daardoor ontstaat. Naast de inhoudelijke modules wordt ook de benodigde tijd ingeruimd voor leertrajectbegeleiding, supervisie, intervisie, stage en stagebegeleiding.
Studiebegeleiding Spiritualiteit & Zingeving
Gedurende het studiejaar tijdens de opleiding Spiritualiteit en Zingeving krijgt de student vijf dagen studiebegeleiding en wordt de student op deze wijze ondersteund bij het persoonlijke en professionele leer- en ontplooiingsproces.
De student wordt met diverse werkvormen uitgenodigd te reflecteren op de lesstof uit inhoudelijke modules en te onderzoeken op welke wijze het menszijn hierdoor wordt beïnvloed en verrijkt. Zo wordt geleerd kennis en inzichten inspirerend en kritisch te analyseren en met elkaar in verband te brengen, en wordt ontdekt hoe deze gekoppeld kan worden aan de eigen ervaring en het leerproces.
Vakgebieden basisopleiding SZ
Onze opleidingen kennen verschillende vakgebieden. Hierin bieden we diverse modules aan. In de basisopleiding van Spiritualiteit & Zingeving komen de volgende vakgebieden aan bod:
Zingeving
Naast reflecteren over de zin van je leven, kun je door iets aan de wereld te geven of te ontvangen zin in je leven ervaren. In deze modules komen verschillende referentiekaders voor zingeving aan de orde, zoals religie, humanisme en verschillende spirituele stromingen. Daarnaast gaan we in op filosofische en psychologische inzichten, met bijzondere aandacht voor de logotherapie van Viktor Frankl.
Spiritualiteit
Spiritualiteit lijkt te verschijnen waar geconstitutioneerde religie verdwijnt. We besteden aandacht aan het begrip spiritualiteit binnen een geseculariseerde samenleving en de samenhang met filosofie. Om een ruimer inzicht in je eigen levensloop en thematiek te verkrijgen, maak je kennis met de (spirituele) biografie: via de methodiek van het autobiografisch schrijven ga je fragmenten van je eigen levensweg en die van anderen onderzoeken.
Filosofie en zelfreflectie
Hier maak je kennis met de grote denkers uit de westerse filosofie en de grondideeën en thema’s die voor zingeving een bijzondere relevantie hebben – waaronder Plato’s ideeënleer en het neoplatonisme, Aristoteles, Kant, James en Wittgenstein en de metafysica. Ook werk je aan zelfreflectie en het onderzoeken van je eigen standpunt ten aanzien van filosofische, ethische en zingevingsvragen.
Wereldgodsdiensten en mystiek
In deze modules bieden we je kennis en inzicht in enkele kenmerken van de grote wereldreligies: hun ontstaan, geschriften, godsbeeld, mensbeeld en vieringen. We bezien de religies tevens in hun onderlinge relatie en hun verschillen/overeenkomsten. We besteden bijzondere aandacht aan de mystieke tradities en waar deze elkaar raken.
Westerse esoterie en spirituele stromingen
Deze modules gaan over de grote lijnen van de geschiedenis van de westerse esoterie en de essentie van het esoterisch gedachtegoed. We schenken bijzondere aandacht aan het esoterisch christendom (de Nag Hammadi- en Hermetische geschriften). Ook de daaraan verwante stromingen komen aan bod: de alchemie, de theosofie, de antroposofie, rozenkruisbeweging en de vrijmetselarij.
Psychologie en spirituele ervaringen
In deze modules bieden we feitelijke kennis en inzicht in enerzijds de verschillende psychologische stromingen zoals de biologische, de leertheoretische, de humanistische en de systeemtheoretische benadering. Daarnaast behandelen we de menselijke levensloop van baby tot volwassene, waarbij we aandacht geven aan de normale ontwikkeling én de invloeden vanuit de omgeving op die ontwikkeling en het ontstaan van achterstandssituaties. Je verdiept je daarnaast ook in de religieuze ervaring en bijzondere bewustzijnstoestanden, waarbij de benaderingen van met name Jung, Assagioli en William James aan bod komen.
Sociologie en metafysica
Sociologie is de wetenschap die bestudeert hoe in onze samenleving alles met elkaar verbonden is; die wetenschap roept ook veel spirituele vragen op. Zowel oude wijsheidstradities als nieuwe inzichten vanuit de kwantumfysica en de neurologie kunnen hierbij helpen.
Ethiek
De ethische vraag over goed en kwaad wordt vaak in verband gebracht met de religieuze vraagstelling van heil-onheil, of de maatschappelijke vraagstelling van rechtvaardigheid. Je maakt kennis met de wijze waarop de grote wereldgodsdiensten en seculiere tradities deze vragen beantwoorden. Je krijgt inzicht in de overeenkomsten en verschillen binnen de verschillende tradities en de redenen daarvoor.
Parapsychologie en nieuwe wetenschap
Deze modules gaan over het wetenschappelijk onderzoek naar bijzondere menselijke ervaringen en waarnemingsvormen die niet met de normale zintuiglijkheid te verklaren zijn: telepathie, helderziendheid, telekinese, de bijna-doodervaring (BDE) en synchroniciteit. We bekijken of deze ervaringen al of niet in te passen zijn in het natuurwetenschappelijk denken en wat zij kunnen betekenen voor ons dagelijks leven. Daarnaast biedt de kennis over nieuwe wetenschappen zoals de kwantumfysica, de systeemtheorie en het bewustzijnsonderzoek stof tot nadenken over de beperktheid van ons huidige wetenschappelijke paradigma en leer je nieuwe denkwijzen te hanteren.
Oriëntatie vervolgstudie
Om je te kunnen oriënteren op de verdiepende Spirituele Inspiratieroute of de beroepsopleiding Geestelijk Begeleider, maak je kennis met enkele begeleidingsmodellen voor de geestelijke begeleiding. De belangstelling voor zingevingsvragen wordt specifiek bezien vanuit dit vakgebied. Daarbij komen termen als levensweg, levensverhaal en moderne cultuur aan de orde.
Spirituele Inspiratieroute (2 jaar)
Met de Spirituele Inspiratieroute ga je verder op je spirituele levensweg via tekststudie, meditatie en levenskunst. Je wordt intensief begeleid bij het uitvoeren van opdrachten en oefeningen.
Bekijk de opleiding
Geestelijk Begeleider (2 jaar)
Als Geestelijk Begeleider verleen je hulp rond levensvragen, levensproblemen en zingeving. Een Geestelijk Begeleider gaat uit van de eigen individuele levensloop van mensen en het verhaal dat zij daarover vertellen. Vanuit de interactie tussen het levensverhaal en de kijk op het leven van de cliënt verken en onderzoek je nieuwe zinbeleving en geef je deze vorm.
Bekijk de opleiding
Studieopzet en tentamens
Op de Academie volg je een modulair onderwijsaanbod van steeds vier avonden of vijf zaterdagen met hoor- en werkcolleges over één onderwerp. Daarnaast wordt de nodige thuisstudie van je gevraagd. Thuisstudie is een belangrijk onderdeel van het leerproces en van het maken van tentamens.
Alle modules worden afgesloten met een tentamen, meestal in de vorm van een take-home tentamen. Een take-home tentamen is een persoonlijke verwerking van de lesstof. Tijdens dit gedeelte van het leerproces kan het behulpzaam zijn om met een medestudent van gedachten te wisselen over de inhoud van je tentamen. Deze vorm van uitwisseling stimuleert het wederzijdse leren. Ook maak je jaarlijks een portfolio als afronding van de studie- of leertrajectbegeleiding.
In de regel krijg je zes weken de tijd om een tentamen te maken. De docent krijgt ook zes weken de tijd om tentamens na te kijken. Tentamens zijn tien jaar geldig.
Studieklimaat
Het studieklimaat binnen de Academie kenmerkt zich door een respectvolle openheid en dialoog en is een afspiegeling van het onderwijs dat niet aan één religie of levensbeschouwing gebonden is. Ons studieklimaat wordt eerder gekenmerkt door een onderzoekende houding dan het vinden van onvoorwaardelijke antwoorden op de grote vragen van het leven. Studenten leren niet alleen van de docent maar ook van medestudenten. Door met een open hart van én met elkaar te leren, ontstaan er hechte jaargroepen met studenten die elkaar ondersteunen en verrijken tijdens de opleiding. Veel studenten ervaren de onderlinge verbinding als thuiskomen bij gelijkgestemden.
De Academie heeft een protocol voor grensoverschrijdend gedrag en een externe vertrouwenspersoon.
Erkenning en accreditaties
SKB – Stichting Keurmerk Beroepsscholingen
Beroepsvereniging
Studenten van de Academie voor Geesteswetenschappen kunnen een student-lidmaatschap aanvragen bij de VGVZ (Vereniging van Geestelijk VerZorgers) in de sector Institutioneel Niet Gezondenen (SING). Op deze manier raak je al tijdens je opleiding verbonden met het vakgebied van geestelijke verzorging en diens beoefenaren.
